Þorsteinn Mar Gunnlaugsson

Undrin við Lönguströnd

23. október

Það er svo margt undarlegt á sveimi þessa dagana. Nemendur mínir verða sífellt sérkennilegri og þó ég geti ekki bent nákvæmlega á hvað það er, nema ef vera kynni fyrir umbreytinguna á Snorra og Bergdísi, þá finn ég það um leið og ég geng inn í kennslustofuna að eitthvað er ekki eins og það á sér að vera. Mér líður eins ég sé einn á sundi innan um hákarla eða vöðu af mannætufiskum. Það er þó langt frá því að vera það furðulegasta sem ég hef orðið vitni að. Í dag gerðist nokkuð sem ég efast um að nokkur muni trúa.

Eftir að sunnudagsmessu lauk ákvað ég að heilsa upp á dr. Hannes þar sem ég hafði ekki náð að hitta hann í gær. Þegar ég kom niður í klefann til hans kom mér nokkuð á óvart að sjá hann. Hárið var illa hirt og augun þreytuleg. Undir þeim voru dökkir baugar og ég gat mér til um hann hefði ekki sofið mikið undanfarið, ekkert frekar en ég. Hann sat undir litlum glugga, sem stóð opinn en járnrimlar hömluðu því að hægt væri að opna hann til fulls. Ég kastaði kveðju á dr. Hannes, hann hrökk við og leit aftur fyrir sig á mig. Um stund var eins og hann gerði sér ekki fulla grein fyrir hver ég væri. Loks færðist bros yfir andlit hans og blik kom í augu hans, svipað því sem ég sé stundum hjá nemendum mínum þegar þeir hafa eitthvað merkilegt að segja eða sýna.

- Ég átti ekki von á þér, sagði hann, - en það er gott þú skulir vera kominn.

- Nú, svaraði ég undrandi.

- Já, ég hef gert stórmerkilega uppgötvun, sagði hann og andlitið ljómaði af æsingi. Ég komst ekki hjá því að verða forvitinn, enda var gleði hans og spenningur einlæg en umfram allt smitandi.

- Ertu búinn að komast að því hvað varð til þess að allar þessar marglyttur rak á land, spurði ég.

- Nei, ekki enn. Þær virðast ekki vera sýktar af neinum sjúkdómi. Mér dettur einna helst í hug að eitthvað í hegðunarmynstri þeirra hafi raskast. Og þó, nokkur fjöldi sjávardýra sækir á land, þrátt fyrir að vita að það muni verða þeim að fjörtjóni. Til að mynda syndir loðna upp í fjörur til að hrygna. Reyndar ekki hérlendis, en það skiptir svo sem ekki máli. Það er ekki það sem ég hef uppgötvað, heldur allt annað og miklu stórkostlegra.

Hann benti mér á að koma nær. Í einu horni klefans var trékassi með tveimur rottum. Önnur var dökkbrún en hin var svört, eða svo sýndist mér. Feldur hennar gæti hugsanlega hafa verið blautur.

- Páll útvegaði mér þessar, sagði Hannes og teygði sig eftir þeirri svörtu. Hann lagði hana á borðið fyrir framan sig. Hann sprautaði hana með róandi lyfi, sem hann hefur eflaust fengið hjá Gunnari lækni. Það sem gerðist næst var í senn stórkostlegt og hryllilegt, meira svo en nokkuð annað sem ég hef orðið vitni að. Hannes klæddi sig í hanska og tók eina af marglyttunum úr fötunni. Hann lagði hana varlega ofan á rottuna, þrátt fyrir lyfin virtist hún, eins og gefur að skilja, verða óróleg. Hvaða dýr eða maður, ef því er að skipta, yrði það ekki í þessum aðstæðum? Loks hellti Hannes vatni úr glasi yfir marglyttuna. Eins og áður tók hún að nötra og titra öll, en í þetta skipti gerðist svolítið sem ég á aldrei eftir að gleyma.

- Fylgstu vel með, sagði Hannes og ég fékk ekki betur séð en hann væri álíka eftirvæntingarfullur og sex ára nemandi á sínum fyrsta skóladegi. Augu hans ljómuðu og allt látbragð hans minnti mig á barn.

Frammi fyrir augum mér, og megi Guð og heilagar hersveitir engla vera mér til vitnis, hvarf marglyttan inn í rottuna og virtist renna saman við hana!

Hannes leit á mig sigri hrósandi.

- Finnst þér þetta ekki stórmerkilegt!?

Ég leit upp frá borðinu, þar sem aðeins var rottan nú, og starði orðlaus á Hannes. Ég gat ekki lýst hryllingi mínum með orðum en hann virtist ekki lesa úr svip mínum hversu andstyggilegt mér fannst þetta. Ég upplifði þetta sem eitthvað skelfilegt en hann sá þetta fyrir sér sem mikla líffræðilega uppgötvun, - uppgötvun sem átti eftir að koma honum sem fræðimanni á kortið. Ég trúði vart eyrum mínum er ég hlýddi á ræðu hans um rannsóknarstyrki og fyrirlestra í háskólum hér og þar um heiminn. Hann virtist algerlega blindur á hversu illa mér leið. Ég leit aftur á rottuna, sem var aftur farinn á stjá og hljóp nú um borðið í leit að einhverju ætilegu. Um stund staldraði hún við fyrir framan mig, reisti sig upp á afturfæturna og snusaði út í loftið. Ósjálfrátt tók ég tvö skref aftur á við. Ég verð að viðurkenna, að mér hreinlega stóð ógn af henni. Hver veit hvað þetta hefur gert henni?

Ég leið einhvern veginn út úr fangaklefanum, án þess að Hannes yrði þess var. Þegar ég stóð í stiganum frammi á gangi heyrði ég hann ennþá tala um hversu þessi uppgötvun myndi breyta sýn vísindamanna á marglyttur. Það var sem ég rankaði ekki við mér almennilega fyrr en ég var kominn út á götu. Næfurþunnur úði lagðist yfir andlit mitt og það var bæði hressandi og á vissan hátt hreinsandi. Það var logn úti og örlítil þoka, ljósin í húsunum spegluðust í blautri götunni og einhvern veginn var þessi skelfilega upplifun svo fjarri mér þar sem ég stóð fyrir utan lögreglustöðina. Ég gekk af stað án þess að hafa nokkurn fyrirfram ákveðinn leiðarenda, heldur rölti ég stefnulaust um þorpið.

Eftir um hálftíma kom ég auga á litla hjallinn hennar Höllu og ákvað að sinna því sem ég ákvað fyrir nokkrum dögum, að heimsækja hana og börnin. Ég opnaði hrörlegt hliðið og gekk inn í garðinn. Enginn hefur hugsað um hann í sumar, sölnað grasið náði mér upp á miðja kálfa og eini staðurinn þar sem það var ekki svo, var í kringum þvottasnúrurnar. Ég bankaði og beið eftir svari. Snorri kom skömmu síðar til dyra.

- Sæll, Snorri minn, sagði ég og reyndi að hljóma hress. Hann starði á mig og ekki varð ég hið minnsta var við að hann gleddist eða reyndi að sýnast ánægður með heimsókn mína. Hann svaraði kveðju minni ekki og eftir stutta en afar vandræðalega þögn bætti ég við:

- Er móðir þín heima?

- Nei.

- Mætti ég spyrja hvar hún er?

- Hún er í mat.

Ég leit undrandi á hann. Hver gæti hafa boðið Höllu í mat en ekki séð aumur á börnum hennar? Ég læt hér ósagt það sem flaug um huga mér.

-Jæja, þú lætur hana kannski vita að ég hafi komið. Mig langar til að eiga við hana nokkur orð, sagði ég. Snorri lokaði dyrunum án þess að svara. Mér fannst sem það kólnaði skyndilega og ég ákvað því að drífa mig heim.

Flokkur: Bækur | Þriðjudagur, 7. október 2008 | Facebook