Þorsteinn Mar Gunnlaugsson

Söngurinn

Þrátt fyrir að ég hafi legið yfir hinum og þessum kortum af borginni, þá kem ég hvergi auga á Rue Droite. Það er langt frá því ég hafi eingöngu rannsakað nýleg kort, því ég veit sem er að nöfn geta breyst. Ég hefi bæði heimsótt bókasafn háskólans og feikistóra borgarbókasafn og skjalageymslu ríkisins. En hvernig sem ég leita finn ég hvergi þetta stræti, hvergi er nokkur gata eða öngstræti sem gæti með nokkru móti líkst eða verið Rue Droite.

Það má vel vera að minni mitt sé gloppótt, enda langt um liðið og ég hef verið lengi að ná mér eftir þá undarlegu atburði er ég lenti í þar. Sú staðreynd, að ég get hvergi fundið strætið aftur, undrar mig mjög. Þó var þangað ekki nema um stundarfjórðungs gangur frá háskólasvæðinu. Ég hef samt enn ekki kynnst neinum sem man eftir eða hefur gengið Rue Droite.

Flest stræti í borginni eru kræklótt og þröng, enda borgin ævaforn og eiga þau sér mörg hver langa sögu. Svo undarlega sem það hljómar, þá var Rue Droite þráðbeint. Og þó það hafi verið líkt og önnur stræti að öðru leyti, þá fannst mér eins og dagarnir væru örlítið bjartari þar en annars staðar í borginni. En næturnar voru myrkar og langar, það er kannski bara ímyndun í mér eftir á en hvergi hefi ég kynnst jafn miklu myrkri og þar. Strætið lá yfir dökkt fljót, sem á nóttum virtist fá á sig svipaðan blæ og blóð í tunglsljósi, kolsvart og ógnandi. Einnig var svo yfirgengilegur fnykur þaðan að gengi ég meðfram því sundlaði mig. Fyndi ég þennan ódaun á ný, myndi ég þekkja hann undir eins. Yfir fljótið var brú, listilega hönnuð í anda endurreisnarinnar eins og svo margar brýr þessarar borgar. Niður við á stóðu lágreist vöruhús, mér stóð alltaf stuggur af skuggum þeirra.

Húsin stóðu þétt og stundum minnti strætið mig á þröngt gil. Þremur, jafnvel fjórum hæðum fyrir ofan tígulsteina strætisins héngu hvítar skyrtur og svartar buxur á snúrum og stundum kvenmannsnærföt sem ungir drengir reyndu að skjóta niður með teygjubyssum. Þar fóru hvorki bifreiðar um né hestvagnar, því strætið var bratt og þrepin mörg. Húsin sjálf voru gömul, hölluðu sitt á hvað, eitt fram og annað aftur, sum virtust jafnvel snertast hátt fyrir ofan.

Íbúar þessa undarlega strætis voru flestir í eldri kantinum. Menn og konur sem höfðu búið þar í áraraðir og sýndu ekkert fararsnið á sér. Ég man ekki hvernig það kom til að ég byrjaði að leigja þar herbergi, enda skiptir það ekki máli. Herbergið var allstórt, rúm stóð í því miðju og skrifborð undir glugga. Ef ég opnaði gluggann og hallaði mér fram, hafði ég útsýni upp strætið, þangað sem dómkirkjuna bar við himin. Ég var uppi á þriðju hæð og eini íbúinn á þeirri hæð. Reyndar var það nú svo að húsið stóð nokkurn veginn tómt árið um kring, fyrir utan Elishebu gömlu niðri á fyrstu hæð, Svölni og dóttur hans en hún hét Fráríður.

Rétt eftir ég flutti inn tók ég eftir að á kvöldin var einhver sem söng á hæðinni fyrir ofan mig. Þessi söngur var undarlega seiðandi og hafði róandi áhrif á mig. Ég var ekkert að gera neinna rellu út af þessu, en nokkrum dögum eftir ég heyrði þennan söng fyrst rakst ég á Elishebu og spurði hana út í þetta. Hún tjáði mér að uppi í risherberginu byggju feðgin, hann væri kominn til ára sinna og þyrfti á aðstoð dóttur sinnar að halda. Ég ákvað að fara upp og kynna mig. Forvitni mín teymdi mig upp stigann framhjá herbergisdyrum mínum. Stigapallurinn var afskaplega lítill og þröngur, ég stóð með annan fótinn í efsta þrepinu og bankaði. Í fyrstu varð ég ekki var við neitt handan við dyrnar. Ég sneri mér við og ætlaði aftur niður, en þá var tekið í húninn. Dyrnar opnuðust hægt og í þeim stóð gamall maður. Hann var hokinn og hvítt hár hans náði langt niður á axlir. Sá gamli studdist við staf og ég tók strax eftir hversu listilega hann var útskorinn. Alls kyns myndir af ormum, úlfum og rúnum runnu saman, mynduðu undarlegt mynstur sem virtist alltaf vera á hreyfingu. Mér datt einna fyrst í hug að einhverjar sjónhverfingar ættu sér stað, en fálæti gamla mannsins sannfærði mig um hið gagnstæða.

- Góðan daginn, herra, sagði ég og brosti. Gamli maðurinn horfði á mig, ofan frá og niður. Ég tók þá eftir því að annað auga hans hreyfðist ekki. Mér þótti þetta furðulegt.

- Góðan daginn, svaraði hann síðan. Rödd hans var þurr eins og eyðimörk, samt fannst mér eins og allir í húsinu hlytu að hafa heyrt hana.

- Ég heiti Christian le Blanc og flutti í herbergið fyrir neðan ykkur. Mig langaði bara til að kynna mig.

- Komið þér sælir, herra le Blanc.

Á eftir fylgdi vandræðaleg þögn og sá gamli hallaði sér fram á stafinn og starði á mig. Ég roðnaði og leit niður á fætur mér.

- Já, og mætti ég kannski spyrja yður um nafn, herra?

- Ég heiti Svölnir, svaraði hann og hóstaði. Ég leit á hann, þrátt fyrir hóstann starði hann enn á mig og ég fékk á tilfinninguna hann væri að horfa inn í mig, svona rétt eins og hann væri að meta persónu mína. Um stund horfðumst við í augu uns Svölnir sneri sér við og gekk aftur inn. Rétt áður en dyrnar lokuðust heyrði ég hann segja.

- Verið þér sælir, herra le Blanc.

Ég hitti Svölni ekki aftur fyrr en mörgum vikum seinna, en hvert kvöld sat ég og hlustaði á sönginn sem barst af ofan. Röddin var angurvær og augljóslega ungrar konu. Í huga mér sá ég Fráríði, dóttur Svölnis, fyrir mér standa við risgluggann og syngja. Ég hallaði mér fram á skrifborðið og hlustaði á tónana sem svifu inn um opinn gluggann. Hver og einn var svo léttur og leikandi, en samt svo tregafullur og dapur að ég átti erfitt með að hrífast ekki með. Hvert kvöld varð söngurinn áhrifameiri en kvöldið áður. Tónlist hafði aldrei heillað mig en þessi rödd, þessir tónar léku um huga minn eins og vorgola um akur. Ég rifjaði upp allar sögur sem ég hafði nokkurn tímann heyrt um hafgúur og sírenur, hvernig þær lokkuðu til sín unga sjómenn og drekktu þeim svo. Innst inni var ég farinn að trúa því það væru ljúf örlög.

Eitt kvöld seint í október var ég að koma heim eftir að hafa hitt skólafélaga mína á krá einni skammt frá ánni. Oftar sem áður var sungið á hæðinni fyrir ofan herbergi mitt, ég ákvað að fara og sitja uppi á stigapallinum og hlusta þar. Svo heillaður var ég af þessum söng að ég gleymdi hvað tímanum leið. Undarlegur en samt svo þýður, hljómfagur en furðulegur á sama tíma, eins og einhver frumstæður kraftur byggi í hverjum tóni. Eftir því sem leið á nóttina varð söngurinn ákafari en þegar myrkrið tók að víkja fyrir deginum, hætti hann skyndilega.

Ég rankaði við mér þegar einhver ýtti varlega við mér. Fyrir ofan mig stóð ljóshærð stúlka. Hún horfði á mig, brosti og spurði mig hvað ég væri að gera þarna á pallinum. Ég greip húfuna mína af hausnum og stóð á fætur. Ég horfði lengi á stúlkuna áður en ég náði að koma upp nokkru orði. Það var eitthvað við hana sem var bæði heillandi og ógnvænlegt í senn, einhver dulinn tregi sem lá að baki augum hennar, eins blik þeirra sem hafa séð meira en þeir kæra sig um. Hún leit af mér á vegginn. Sólargeislarnir fikruðu sig neðar eftir honum en voru enn ekki komnir það neðarlega að þeir næðu að skera form okkar út í skugga. Ég tók á mig rögg og rétti fram hægri hönd.

- Ég heiti Christian le Blanc og bý hér á hæðinni fyrir neðan, fröken.

- Ég veit hver þú ert, svaraði hún en bætti síðan við, - ég heiti Fráríður. Hún leit á vegginn og bakkaði inn fyrir dyrastafinn. Hún horfði aftur fyrir sig inn í íbúðina en síðan aftur á mig. Ég reyndi að sjá yfir hana inn til þeirra, en þar var almyrkt.

- Ég þarf að fara, sagði hún og lokaði hurðinni. Ég sneri mér við og gekk niður til herbergis míns.

Nokkrum dögum síðar kom húseigandinn að máli við mig og bað mig um að skipta um herbergi. Hún bauð mér mun stærra herbergi, en ég svaraði því til að ég hefði ekki efni á því. Hún hristi höfuðið og sagði að ég þyrfti ekki að hafa áhyggjur af því. Ég flutti því föggur mínar niður um eina hæð í herbergið sem hún hafði boðið mér. Glugginn í nýja herberginu sneri út að litlum garði sem var fyrir aftan húsið. Það var nú ekki margt að sjá í þessum garði en þar óx tré eitt, hátt og mikið. Oft þegar ég sat yfir lexíum mínum tók ég eftir að Svölnir gekk í kringum tréð með stafinn sinn og tautaði eitthvað. Tréð bar lauf árið um kring en ég velti því ekkert sérstaklega fyrir mér.

Ég reyndi eins og ég gat að rekast á Fráríði. Það var sama hversu mjög ég reyndi, henni tókst alltaf að komast undan. Sumar nætur læddist ég upp í gamla herbergið mitt, sat þar í glugganum og hlýddi á söng hennar. Því lengra sem leið á veturinn því tregablandnari varð hann, en jafnframt léttari og meira leikandi um leið.

Fjórða kvöld eftir Ljósahátíð lauk ákvað ég að banka upp á hjá henni. Mig langaði óneitanlega til að kynnast henni betur, jafnvel fá að sjá hana syngja. Fljótlega eftir kvöldmat gekk ég varlega upp stigann og var kominn upp á pallinn þegar ég tók eftir því að hurðin var opin. Reyndar var henni hallað aftur, ég stóð lengi og horfði á hana. Átti ég bara að ganga inn eða átti ég að banka? Á meðan ég var að velta þessu fyrir mér heyrði ég einhvern umgang inni í herberginu og skömmu síðar hófst söngurinn. Ég fór úr skónum og lagði þá í efsta þrepið. Síðan ýtti ég gætilega við hurðinni.

Fyrir innan var myrkur og það tók augu mín talsverðan tíma að venjast því. Risherbergið var stærra en ég hafði ímyndað mér. Þar var aðeins einn gluggi og sneri út að strætinu. Húsgögn voru nær engin, aðeins einn skápur og stóll við gluggann ásamt einu rúmi. Fráríður stóð við stólinn og söng. Ég þorði ekki að segja orð, af ótta við að gera henni hverft við. Í dágóða stund stóð hún og lét tónana streyma út um gluggann. Skyndilega sneri hún sér við og horfði á mig, þar sem ég stóð enn í dyrunum. Hún þagnaði en brosti, gekk að mér og tók í hendur mínar. Síðan teymdi hún mig inn í herbergið og bauð mér sæti á stólnum. Án þess að segja orð, tyllti ég mér niður, en um leið sneri hún sér aftur að glugganum og hóf upp raust sína á ný.

Eftir því sem leið á kvöldið varð söngurinn magnaðri og ákafari. Hver tónn varð æstari en sá er á undan kom, ég fann hvernig hjarta mitt sló örar og örar, í takt við hrynjandina. Ég veit ekki hvað, en það var eitthvað undarlegt á sveimi þetta kvöld, því mér fannst eins og ég yfirgæfi líkama minn. Raunveruleikinn varð einhvern veginn svo fjarlægur, draumkenndur í meira lagi. Útlínur Fráríðar voru flöktandi og mér leið hræðilega og yndislega í senn. Hún gekk frá glugganum aftur fyrir mig, söng seiðandi ljúfum rómi í eyra mér. Yfir mig færðist ró engri lík og ég leyfði mér að halla aftur augum. Smám saman fór hrynjandi söngsins að stíga, hraðar og hraðar. Tónarnir urðu villtir og óútreiknanlegir.

Hvernig sem ég reyni þá er sem hver einasti þessara tóna hafi troðið sér leið inn í huga minn en ég get engan veginn fundið þá og leitt út á nýjan leik. Eftir því sem leið lengra inn í kvöldið og máninn reis hærra, þá lét ég tónana teyma mig lengra inn í einhvern undarlegan heim þar sem ímyndun og raunveruleiki runnu saman. Ég opnaði augun og leit upp. Fráríður stóð út á miðju gólfi, snerist í hringi um sjálfa sig. Rauður kjóll hennar flæddi furðulega niður líkama hennar, rétt eins og hann væri í senn of þröngur og of víður. Ljóst hárið sveif sem mikill gustur léki um það. Hún virtist ekki taka eftir því að ég fylgdist með henni. Hún sneri sér í hring eftir hring en gaut augum af og til að glugganum. Eins undarlega og það hljómar þá greip mig einhver frumstæð þrá til að standa upp og snerta hana. Strjúka fingrum mínum niður eftir baki hennar, finna hvernig hárið lék um andlit mitt, fá að kyssa varir hennar.

Skyndilega var eins og ég hefði vaknað upp frá draumi. Ég stóð upp og starði stíft á hana. Hún sneri sér enn í hringi, hraðar og hraðar. Það var samt eitthvað sem var rangt, eitthvað sem var að. Ég hafði komið auga á eitthvað sem vakti með mér hroll, eitt augnablik sem ég hafði meðtekið en ekki að fullu verið meðvitaður um. Skömmu síðar kom ég auga á það. Mér fannst eins og tíminn stæði kyrr, einhvern veginn rétti eilífðin út hönd sína og snerti mig. Það var eins og dreginn væri kolsvartur ljár um barka mér. Ég steig aftur, en féll um stólinn. Inni í Fráríði, inni í ímynd hennar stóð Svölnir með útskorna stafinn, hvítt hárið stóð út í loftið, horfði á mig og brosti. Af brosinu stafaði ógn og myrkur. Útlínur hans voru óskýrar og ég gat ekki komið auga á hvar hann byrjaði og Fráríður endaði.

Sama hve ég reyndi þá gat ég ekki komið upp hljóði. Ég var sem lamaður, gat mig hvergi hrært sökum ótta. Ég get enn í dag ekki getið mér til um hverslags öfl voru þarna að verki. Söngurinn tók breytingum og kom illilegur hljómur fram, mun þyngri og kröftugri. Ég get engan veginn komið í orð hve hryllilegur hljómurinn var, frábrugðinn öllu sem mannleg eyru hafa nokkurn tímann heyrt. Fyrir utan var eins og dregið hefði fyrir tunglið, því skyndilega varð almyrkt. Í sömu mund heyrði ég undarleg hljóð fyrir utan gluggann. Það var eins og einhver renndi hvössum klóm niður eftir rúðunni. Ég lokaði augum og reyndi að telja sjálfum mér trú um að mig væri að dreyma. Söngurinn varð ákafari. Aftur var eins og klær væru dregnar eftir rúðunni. Enn svaraði Fráríður með söng. Ég vissi ekki hvort honum var ætlað að ákalla hvað svo sem væri fyrir utan gluggann, eða hamla því inngöngu. Ég skreið undir skrifborðið og hélt fyrir eyrun en samt náðu tónarnir að finna sér leið inn í huga minn. Skömmu fyrir sólarupprás var eins og allt dytti í dúnalogn. Fráríður hneig niður og Svölni var hvergi að finna. Hvað svo sem var fyrir utan gluggann hafði horfið á braut. Ég fikraði mig undan skrifborðinu og læddist þangað sem hún lá. Ég kraup niður að henni og komst að raun um að hún var sofandi. Augu mín litu að glugganum og forvitnin náði tökum á mér. Ég reisti mig við og steig nær. Varlega teygði ég mig í krækjuna og losaði hana. Hverju átti ég von á, öðru en ljósum borgarinnar? Ég leit út frá þessum hæsta glugga byggingarinar. Hvergi gat að líta ljós, hvergi sá ég borgina breiða úr sér fyrir neðan, Rue Droite var horfið. Aðeins kolsvart tóm, allt um kring, lifandi og bærðist í takt við bergmál söngs Fráríðar. Tónarnir liðu lengra og lengra í burtu.

Ég hrökklaðist frá þessari hræðilegu sýn, velti stólnum um koll og datt um Fráríði sjálfa. Mér fannst eins og tómið hefði rétt fram rotnaðar krumlur sína til að grípa mig en ég skreið undan í átt að dyrunum. Ég öskraði af hræðslu en hljóð mín virtust ekki ná hljómi. Dyrnar voru lokaðar. Ég greip í hurðarhúninn og stóð á fætur. Síðan rykkti ég dyrunum upp og hljóp fram á pall. Ég stökk, hljóp og hrasaði niður þrönga stigana. Út á strætið, niður það og inn á breiðstrætin og hafði á braut með mér þessar hræðilegu minningar. Ég man hins vegar að ljósin loguðu skært þetta kvöld, máninn skein á himninum og ég var skólaus.

Flokkur: Bækur | Sunnudagur, 20. apríl 2008 | Facebook

Athugasemdir

Takk fyrir að velja mig sem bloggvin. Nú ætlar mín sko að setjast og lesa, líst vel á þetta. Namm namm Hrollvekjur.

Bylgja Hafþórsdóttir, 21.4.2008 kl. 10:30

Ertu búinn að lesa ABARAT. Ekki beint hrollvekja en geðveik í margvíslegri merkingu þess orðs. He he. Teikningarnar í henni ja, gaman væri að geta kíkt inn í sálartetur höfundarins.

Bylgja Hafþórsdóttir, 21.4.2008 kl. 10:36