Heimkoma

Þessa sögu skrifaði ég fyrir hátt í 8 árum síðan. Fyrsta hrollvekjan sem ég skrifaði. Ákvað að láta hana bara flakka. Hef ekki prófarkarlesið hana í langan tíma, þannig það hljóta að vera milljón villur. Allavega...

Heimkoma

    

I

 

     
      Ég er loksins kominn aftur. Héðan fór ég í flýti fyrir sjö árum, ætlaði aldrei að snúa aftur. En neyðin rekur mig heim.

Farið er að rökkva er ég geng vestur Skuggadal. Tveir hrafnar hafa fylgt mér ofan af heiði og nú standa þeir ofan á stóru, gráu bjargi. Það hefur fallið úr fjallinu fyrir ofan og út í ána sem lekur bleksvört áfram í húmi þessa deyjandi dags. Neðar í dalnum stendur þorpið mitt, þangað sem hugur minn hefur leitað undanfarnar vikur. Ég veit ekki hvað það er en mér finnst eins og eitthvað djúpt inni í mér hafi hrópað til mín, skipað mér að snúa aftur. Í fyrstu hlustaði ég ekki á þessa rödd en þegar mér varð ljóst að mér væri ekki vært lengur í borginni, hlýddi ég loks og lagði af stað. Þrátt fyrir að sjö ár séu liðin, er ég ekki með mikið meira í bakpoka mínum heldur en þegar ég lagði af stað. Ég man vel hvernig viðraði þegar ég fór; sú mynd er greypt í sinnu mína; frekar þungbúið og skýjabakkarnir náðu niður fyrir tinda Gálgans. Ég man mér fannst samt eins og sólin skini og framundan væri leiðin björt og greiðfær. Ég leit aldrei aftur þá. Nú horfi ég sífellt um öxl.

Ég geng áfram í kyrrð, endalausri kyrrð sem liggur yfir öllu. Það er eins og náttúran hafi sameinast í því að taka á móti mér í þögn. Hvorki bærir vind né heyrist í jaðrakana, ekkert nema undarleg hljóðleysa, heimurinn heldur í sér andanum. Ósjálfrátt lít ég í kringum mig, mér finnst eins og skuggarnir dýpki, sogi mig til sín en ég reyni að hrista þessa tilfinningu af mér. Ég var myrkfælið barn og hvernig sem á því stendur fannst mér alltaf verst að vaka á haustin. Þegar dagarnir eru bjartir og fagrir, er nóttin þeim mun myrkari. Annar hrafnanna krunkar og tekur á flug, hinn fylgir fljótlega á eftir. Ég held áfram stíginn upp síðustu hæðina, þar sem Kvöldstjarnan tifar inn á milli gisinna birkitrjáa. Ég blæs í lófana, ég týndi vettlingunum mínum uppi á heiði.

Þegar ég er kominn upp blasir við mér þorpið, þar sem það breiðir úr sér við ósa árinnar. Undir ábreiðu vetrarins sefur það með öllum sínum turnspírum og reykháfum, mænuásum og ryðguðum vindhönum. Endalausar flækjur kræklóttra og brattra gatna liðast í gegnum þorpið, um bryggjur og smábrýr,  og hina stanslausu óreiðu nýlenduhúsa sem snúa hingað og þangað eins og í kubbaleik hjá barni. Hæst rís kirkjukrýndur miðtindur, þar sem tíminn þorir ekki að líða. Tírur í litlum gluggum lýsa út í nóttina og sameinast þar Orion og öðrum stjörnum kvöldsins. Dimmur stendur ævaforn kirkjugarður einmanalegur í húminu. Yfir hrímklæddum húsgöflum og bröttum þökum svífur andi liðinna ára á gráum vængjum. Og kolsvört áin rennur undir rotnandi bryggjur.

Þar sem stígurinn rís hæst er önnur hærri hæð, gróðursnauð og veðurbarin. Hrafnarnir setjast á sinn steininn hvor. Fimm rísa þeir upp úr snjónum, eins og fingurgómar risavaxins líks, teygja sig upp í dökkan himininn. Mér var sögð sú saga fyrir mörgum árum, að hér hefðu fimm menn verið hengdir fyrir galdra og væru þeir hver undir sínum steini grafnir. Ég stari lengi þangað og velti fyrir mér þessari sögu, ég tek eftir að annar hrafnanna er eineygður. Síðan held ég áfram, niður hæðina og hverf inn í þetta aldagamla þorp. Allt er dauðahljótt.

Fyrir alla glugga hafa verið dregin þykk gluggatjöld, en á milli þeirra finnur flöktandi ljós kerta og olíulampa sér leið. Ég held áfram meðfram hlöðnum steinveggjum, þar sem dökkir skuggar rísa og hníga. Meðfram húsum þar sem litskrúðug skilti búða og handverksmanna hanga og ég ímynda mér að það braki í þeim þegar hann blæs innan úr dal. Meðfram kirkjunni þar sem ufsagrýlur stara illúðugar niður og í björtu tunglsljósinu stirnir á járndyrahamra sem einna helst líkjast höfðum djöfla og púka. Ég hef séð þetta þorp ótal sinnum, hvort heldur sem er í minningum mínum eða draumum.

Þegar ég loks stend fyrir framan húsið þar sem ég fæddist, þar sem forfeður mínir hafa búið svo áratugum skiptir, staldra ég við og virði það fyrir mér. Tvílyft timburhús, einu sinni var það hvítt en sá litur er horfinn, flagnaður af. Nú er það grátt og kalt, út um glugganna leitar myrkur, sem hefur legið þar fyrir í sjö ár. Ég finn hvernig ótti læðist inn í hugskot mín og ég svitna í lófunum. Ég lít aftur fyrir mig, til kirkjunnar og tek eftir hvernig skuggi turnkrossins fellur yfir mig. Ég herði mig upp, opna hurðina og geng inn.

  

II

 

Nokkrum dögum síðar er ég búinn að koma húsinu í ágætt horf, en það tók sinn tíma því hingað hefur enginn stigið fæti eftir að ég fór. Ég dró frá öllum gluggum og þurrkaði þykkt lag af ryki af húsgögnunum. Rúmdýnur lét ég út fyrir og viðraði, allar gólfmottur líka og sló úr þeim. Þrátt fyrir að heimkoma mín sé eflaust rædd í þorpinu, hefur enginn komið til að heilsa mér eða nokkur maður kastað á mig kveðju á strætum úti. Ég tek það ekki nærri mér, við þessu mátti ég búast eftir allt sem gekk á. Varla get ég ætlast til þess að fólk leggi fortíðina til hliðar, gleymi henni og grafi. En mig vantar vinnu, því fé mitt er á þrotum.

Ég stend við útidyrnar og horfi út. Þungar snjóflyksur falla hægt til jarðar, grýlukerti hanga úr nefjum ufsagrýlnanna og steinþursanna sem standa á varðbergi við þakskegg kirkjunnar. Enginn snjór hefur safnast á bratt þak hennar. En upp á dökka veggi hennar miðja ná skaflar og hefur meðhjálparinn eflaust þurft að moka frá tvöföldu kirkjudyrunum. Ég læt á mig svartan hatt, klæði mig í þykkan ullarfrakka og legg af stað.

Ég finn það er einhver spenna í mér, enda langt síðan ég fór til messu. Ég reyni að leiða hjá mér upplit þeirra sem ég mæti á leiðinni, eflaust ekki margir sem bjuggust við því að sjá mig á leið til kirkju. Í kringum hana er svart járngrindverk, sem minnir einna helst á að hér hafi mörg hundruð spjótum verið stungið niður. Grindverkið er komið til ára sinna og farið að láta á sjá. Einstaka stöng vantar, aðrar eru bognar og jafnvel brotnar. Efst á kirkjunni trónir svo róðukross, en þangað hvarfla augu mín ekki.

Inni er kalt, enda efast ég um það sé haft fyrir því að hita upp á nóttunni. Styttur af dýrlingum sem ég kann ekki að nefna standa hvor sínu megin við bogadregnar dyrnar. Báðar eru þær hvítar. Ég tek af mér hattinn og renni fingrum í gegnum ljóst hárið. Ég geng inn og finn mér sæti á bekk aftarlega. Talsvert er komið af fólki, það situr prúðbúið og býður þess að messan hefjist. Á bekknum þar sem ég sest sitja tvær eldri konur, er þær sjá mig standa þær á fætur og færa sig um set. Þær finna laus sæti framar í kirkjunni. Ég horfi á eftir þeim en síðan leita augun upp að altarinu. Tveir gylltir kertastjakar standa hvor sínu megin á fjólubláum dúk. Fyrir ofan altarið er forn viðarkross. Ég blygðast mín og lít undan.

Þegar guðsþjónustunni lýkur bíð ég á meðan þorpsbúar ganga út. Ég horfi fram að altari en lít hvorki til þeirra sem ganga framhjá mér né þeirra sem framar standa í kirkjunni. Þegar fylkingin er að mestu komin út stend ég upp. Fyrir framan mig stendur ung, þéttholda kona. Ég brosi til hennar en hún lætur eins og hún hafi ekki tekið eftir mér. Ég held á hattinum og finn ég er farinn að svitna í lófunum. Röðin mjakast áfram út um dyrnar en þar stendur hempuklæddur prestur og kveður kirkjugesti með handabandi. Ég er síðastur en þegar kemur að mér, sé ég strax á undrunarsvipnum á honum að hann kennir mig. Ég rétti fram höndina, brosi út í annað og horfi niður fyrir mig. Ég þori varla að líta framan í hann.

-Komdu sæll, séra Jóhannes.

-Ja, hérna megin. Detti mér allar dauðar lýs úr höfði. Á dauða mínum átti ég von, en ekki þér, Janus.

-Nú?

-Ég hélt að þú værir farinn, - farinn fyrir fullt og allt.

-Allt er breytingum háð.

Við horfumst í augu eitt augnablik. Þögn á milli okkar. Ég tek aftur í hönd hans.

-Jæja, það er gott að hitta þig aftur, séra minn. Vertu sæll.

-Sömuleiðis. Ef að þig vanhagar um eitthvað, þá veistu hvar mig er að finna. Vertu sæll og Guð veri með þér.

     

III

 

Ég er loksins kominn með vinnu. Ég gekk á milli handverksmanna og bauð fram krafta mína en flestir vísuðu mér á dyr, vildu ekkert með mig hafa. Að lokum fór ég á fund séra Jóhannesar, hann bauð mér vinnu í kirkjugarðinum í félagi við tvo menn og; þrátt fyrir að ég sé nú ekkert hrifinn af henni; þá er þetta vinna og mig vantar sárlega aurana. Tök vetrarins á þorpinu herðast og mér er farið að vera allkalt á næturnar, enda er lítið sem ég hef að henda í eldinn, nema kannski gömul föt. Ég klæði mig í tvennar buxur og þrjár peysur, fingravettlinga, rauða prjónahúfu og legg af stað. Ég gríp með mér tvær skóflur, því séra Jóhannes sagði ég þyrfti að koma með eigin verkfæri.

Grindverk kirkjugarðsins er með sama sniði og það sem er í kringum kirkjuna. Ég geng framhjá henni, fyrir hornið inn að kirkjugarðshliðinu. Það er úr sama svarta járni og grindverkið en hvoru megin standa hlaðnir stöplar. Ég opna og geng inn í garðinn. Það brakar í snjónum undir fótum mér, það fer hrollur um mig því mér finnst eins og ég gangi á þúsund beinagrindum. Upp úr fönninni standa steinkrossar og örfá ævaforn grafhýsi, undan ágengni vinda og veðurs hafa nöfnin á merkiplötum þeirra máðst af og enginn man lengur líkamsleifar hverra þau hýsa. Það hefur löngum loðað við þetta þorp vandamál með grafreiti. Á veturna er oft mikið frost og er vorar eiga kistur til að standa upp úr jörðu. Því þarf að grafa suma oftar en aðra.

Í suðurenda garðsins er lítill skúr. Eflaust verið reistur í fljótheitum því hann er allur skakkur og skældur, rekaviði og steinhnullungum raðað saman á svo aumkunarverðan hátt að ég skil ekki með nokkru móti að hann skuli enn standa. En það hefur hann gert svo lengi sem ég man eftir mér og eflaust mun lengur en það. Ég opna dyrnar og lít inn. Tveir menn sitja þar við lítið borð og annar þeirra hrærir í pott. Undarleg lykt mætir mér, blanda af soðinni lifur og einhverri framandi kryddjurt. Þeir líta báðir upp. Annar þeirra er sköllóttur og langt ör liggur frá enni og niður á hægri kinn. Hann er með lepp yfir hægra auga. Hinn lítur út fyrir að vera yngri, ljóshærður og um leið og hann brosir til mín sé ég að hann hugsar ekki vel um tennurnar.

-Janus, spyr sá sköllótti kuldalega. Eflaust hefur séra Jóhannes látið hann vita af komu minni. Hann horfir á mig, eins og hann sé að virða mig fyrir sér, kannski hann hafi heyrt fólk tala um mig. Ég efast ekkert um ég sé á milli tannanna á því og hann hefur vísast ekki farið á mis við það.

-Já, svara ég.

-Komdu inn fyrir og lokaðu endilega á eftir þér.

Inni í kofanum er hlýtt. Potturinn stendur á kolaeldavél sem hitar upp kofann. Ég tek af mér fingravettlingana, finn lítinn kassa og sest á hann.

-Ég heiti Haborym og þetta er Sammael, heldur sá sköllótti áfram.

-Já, ég Sammael.

Ég horfi á hann og mig hryllir. Hann slefar mikið og munnvatnið frussast út úr honum þegar hann talar. Ég lít í kringum mig og þrátt fyrir hrörlegt útlit að utan er þessi kofi hinn ágætasti að innan.

-Mjalla, spyr Haborym.

Ég hef ekki borðað mikið undanfarna daga og ég finn mátt minn þverra með hverjum degi. Ég fæ vatn í munninn við að heyra minnst á mat og er ekki lengi að þiggja boðið. Haborym réttir mér skál með beinhvítum graut, hálf hlaupkenndum, síðan réttir hann Sammael aðra en sest að lokum við borðið með sína eigin. Sammael ræðst græðgilega á matinn og skóflar honum upp í sig. Hluti af grautnum ratar þó ekki rétta leið og lendir sumt í andliti hans eða borðinu og annað á gólfinu. Haborym sér hryllingarsvip minn en biður mig að hafa ekki áhyggjur af Sammael. Hann hafi alltaf verið öðruvísi og muni eflaust alltaf verða það. Ég sting skeiðinni minni í grautinn og bragða á honum. Hann er bæði saltur og súr og ég þarf að hafa mig allan við að kyngja honum. Grauturinn er kekkjóttur, bitarnir eru seigir og sérstaklega saltir, sumir standa jafnvel í mér. Haborym skellir upp úr.

-Maður þarf að venjast bragðinu.

-Hvað er í þessu, spyr ég.

-Bara mjalli, mjólk og örlítið krydd.

-Hvað er mjalli, spyr ég hikandi.

-Hvað, veistu það ekki?

Ég reyni að borða meira af grautnum en einhvern veginn þröngvar hann sér leið aftur upp í munninn á mér. Ég næ að klára úr disknum en mér er svo flökurt að ég afþakka ábót. Sammael hins vegar borðar með bestu lyst og Haborym skammtar honum meira. Eftirbragðið er lævi blandið, mér finnst eins og það sé járnkennt, bragð sem ég á að kannast við en þó kem ég því ekki fyrir mig. Þegar við höfum allir klárað úr skálum okkar, teygir Haborym sig í pottinn, stendur upp og fer út með hann. Ég horfi á eftir honum, hann hreinsar restina af grautnum úr. Hendur hans eru hrjúfar og ég tek eftir ljótum útbrotum á þeim. Gul, rauð og hvít, undarleg andstaða við annars fölleitt litarhaft hans. Hann kemur aftur inn með pottinn fullan af snjó og segist ætla að laga handa okkur kaffi. Þegar hann er sestur og búinn að setja pottinn yfir, spyr ég hvaða verk liggi fyrir okkur í dag.
     -Ætli við þurfum ekki að taka honum Lúkasi gamla gröf, svarar hann.

Ég man vel eftir Lúkasi. Hann var einsetumaður, bjó langt inni í dal og vildi ekkert vita af lífinu hér í bænum. Alveg frá því ég var lítill strákur var hann með svart og mikið hár, stór og sterklegur. Hann var þungbrýnn og fámáll, ég heyrði hann aðeins einu sinni mæla orð frá vörum og ég man hversu mjög rödd hans skelfdi mig. Það var ekki hvernig hún var eða hvað hann sagði, heldur var einhver djúpur og illur undirtónn sem fékk hárin til að rísa á höfði mínu.

-Lúkas var ekki með neinn mjalla, segir Sammael.
     Haborym lítur af mér á hann, hvessir augun og segir.

-Það á að segja með öllum mjalla, Sammael.

Ég horfi á þá báða til skiptis. Sammael lítur undan og fer skömmustulegur að tína upp í sig leifarnar af grautnum sem enn eru á borðinu.

    

     IV

 

Ég get ekki sofið. Í hvert skipti sem ég loka augunum fæ ég alltaf sömu martröðina. Ég vakna í svitakófi, með höfuð- og magaverk. Ég veit ekki hvað er að mér, hvort ég er að verða veikur eða hvort umhverfið hefur þessi áhrif á mig. Martröðin veldur mér áhyggjum. Ég hef aldrei verið einn af þeim sem trúir á drauma eða ráðningar þeirra, langt í frá, þess heldur hef ég staðið hjá og hlegið. Hvað er það sem gerir þessa martröð raunverulegri en aðrar sem ég hef fengið?

Það er sem ég svífi milli heima. Allt um kring er grá þoka og útlínur húsanna í þorpinu eru máðar og óskýrar. Hvorki skín sól né máni og hvergi er nokkurn ljósgjafa að finna, en samt er yfir öllu einhver grá og köld birta. Það blæs hvass vindur ofan úr dal, skilti handverksmanna sveiflast fram og tilbaka, en ég heyri hvorki ýlfur vindsins né ískur skiltanna. Fyrir framan mig stendur kirkjan og starir á mig með þessu langleita auga, sem gluggi turnsins er. Efst á honum á ég von á að sjá krossinn, en hann er horfinn. Snjór fýkur niður strætið og safnast saman undir dökkum veggjum í skafla. Einhver undarlegur fnykur er í loftinu, lykt sem minnir mig einna helst á nóttina afdrifaríku fyrir sjö árum: Nálykt. Ég geng af stað, með vindinn í fangið. Skyndilega finnst mér eins og einhver kalli á mig, en samt heyri ég hvorki neitt né kem ég auga nokkurn lifandi mann. Þorpið virðist yfirgefið, dyr standa opnar í hálfa gátt og rúður sums staðar brotnar, allt er eyðilegt sem enginn hafi dvalið hér svo árum skiptir. Ég sný mér í hring en verð einskis var. Inni í kirkjugarðinum er undarleg þoka yfir öllu og ég kem hvergi auga á grafhýsi eða steinkross. Ég held áfram í þessari yfirgnæfandi þögn, meðfram hlöðnum steinveggjum, þar sem dökkir skuggar rísa og hníga, meðfram húsum þar sem engin ljós loga. Ég sný við og held aftur að kirkjunni, en þegar ég er hálfnaður þangað tek ég eftir veru sem gengur eftir miðju strætinu.

Hún stansar þegar hún sér mig og við stöndum hvort á móti öðru. Ég virði hana fyrir mér. Hún er klædd í síðan, rökkurgráan kufl, með svart og mikið hár. Lárétt eftir enni verunnar er djúpur skurður. Hún réttir upp höndina og, þótt undarlegt megi virðast, tekur af sér efsta hluta hauskúpunnar, sem hattur væri. Upp úr höfði hennar rísa gráleitir fálmarar og iða út í loftið, sem þeir leiti að einhverju. Inni í mér, - djúpt inni í mér, heyri ég; eða öllu heldur finn ég; orð þröngva sér inn í vitund mína. Nafn mitt er endurtekið í sífellu og mér finnst eins og það sé einhver illur undirtónn í hverju orði: Janus, Janus, Janus. Er það ég sem ávarpa svo sjálfan mig? Hvaða djöfullegu kraftar eru hér að verki?

Mig hryllir við þegar ég hugsa um drauminn. En grunur læðist að mér, einhver barnalegur ótti er að ná tökum á mér. Ég klæði mig í föt og geng niður. Sama hversu ég finn mér þykk föt, mér er alltaf kalt. Ég fer inn í stofu og kveiki upp í arninum. Eftir nokkra stund tekur eldurinn við sér og logarnir teygja sig upp í reykháfinn. Ég dreg djúpan hægindastól nær og vef teppi utan um mig, stari um stund í eldinn. Skuggar á veggjunum í kring öðlast nýtt líf og hreyfa sig í takt við logana. Smám saman svífur svefnhöfgi á mig.

Skyndilega ranka ég við mér. Ég er þess fullviss að hafa heyrt einhvern ganga upp stigann. Ég sprett úr stólnum og þýt fram á gang. Stiginn leiðir upp í myrkrið. Ég verð var við umgang á efri hæðinni. Ég læðist upp, passa mig á því að stíga ekki í sjöundu tröppu, það marrar hátt í henni. Ef sá sem er hér inni vill ekki láta góma sig er betra að fara hljóðlega yfir. Þegar ég kem upp tek ég eftir að ein þriggja herbergisdyra stendur opin. Ég er viss um að allar voru þær lokaðar þegar ég fór niður. Mér krossbregður er ég tek eftir dökkum skugga hreyfast fyrir innan dyrnar. Ég læðist hægt að þeim og kíki inn fyrir. En þar er enginn, hvorki maður né mús. Undarleg tilfinning leitar á mig, kannski ég sé að eltast við ímyndaða drauga og hugrenningar einar saman. Hvað ætli hafi valdið þessu hljóði?

Ég leita í hinum herbergjunum og kíki undir öll rúm og borð, opna hvern skáp, dreg fram hverja skúffu en finn hvergi nokkra lifandi veru, hristi höfuðið og tel mér trú um að mig hljóti að hafa dreymt þetta allt saman. Rólega geng ég niður en um leið og ég kem inn í stofu, sé ég að einhver er sestur í stólinn minn, dökkhærð vera situr í stólnum mínum við arininn!  Ég fæ ekki með nokkru móti skilið hvernig þessi maður komst niður aftur án þess ég tæki eftir honum. Ég læðist aftan að honum, en hann virðist ekki taka eftir mér. Þegar ég stíg fram fyrir stólinn er undrun mín og skelfing alger. Ég gríp fyrir munninn. Mig er enn að dreyma.

     

V

 

Ég veit ekki hvað er að gerast, en eitt er víst, það er mjög undarlegt. Mér líður eins og ég lifi í draumi, en samt hef ég ekki með nokkru móti náð heilum nætursvefni undanfarnar nætur. Hvar sem ég kem, hvert sem ég lít, mér finnst eins og einhver fylgist grannt með mér, en þegar ég lít við og leita eftir þeim sem kunna að elta mig, er þar enginn. Ég veit ekki hvort þetta er ofsóknaræði í mér, hvort ég er í rauninni að eltast við skugga minn, eða hvort eitthvað ónotalegt sé að gerast. Til að byrja með taldi ég mér trú um þetta væri bara í hausnum á mér, ég ætti erfitt með að koma aftur, enda margt sem kallar fram minningar sem ég vil gleyma. Stundum þegar ég er á gangi heim eftir vinnu síðla kvöld og stjörnur eru huldar skýjum, leika skuggar í kirkjugarðinum á huga minn og kalla fram myndir. Ætli það sé orsök þessa? Ég er ekki svo viss lengur.

Ég er með ljót útbrot um allan líkama. Gul, rauð og hvít, mig klæjar ákaflega undan þeim en ég þori varla að fara til læknis. Það sem er þó undarlegast af öllu er hve hár mitt hefur dökknað. Ég hef reynt að hlusta á tal manna, en hef ekki orðið var við á þorpið herji einhver farsótt eða sýki. Ég er stöðugt með höfuðverk, stundum jafnvel svo sterkan mér sortnar fyrir augum og get ekki staðið í lappirnar, þá er eins og hugur minn hreinlega brenni. Ég hef lítið geta borðað. Það er sama hvað ég læt ofan í mig, eftir skamma stund er það komið upp aftur.

Þegar kvöldar klæði ég mig í þykka ullarfrakkann, læt á mig svarta húfu og tvenna fingravettlinga. Síðan held ég út í myrkrið, tek með mér haka og skóflu. Undanfarið hefur sú hræðilega tilfinning náð sterkari tökum á mér, að grauturinn sem samstarfsmenn mínir gáfu mér fyrir viku eða svo, eigi meira en lítinn þátt í þessu. Ég veit ekki hvers lags hann var, en ég verð að komast að því. Ég verð að fá grun minn staðfestan.

Úti fyrir veður skarður máni í kólguskýjum en ég læt hvorki kulda né ýlfrandi vind hafa áhrif á mig. Ég stika að kirkjugarðshliðinu og ósjálfrátt sneiði ég hjá skugga turnkrossins, þar sem hann fellur niður á strætið. Í hliðinu ískrar er ég opna það og smeygi mér inn fyrir. Skyndilega finnst mér eins og höfuð mitt sé að springa, ég hníg niður og gríp um það. Ég held aftur af mér að öskra ekki, því ég veit fyrir víst ég gæti ekki með nokkru móti útskýrt fyrir bæjarbúum hvers vegna ég er í kirkjugarðinum um miðja nótt með skóflu og haka. Þau myndu aldrei nokkurn tímann trúa mér, sama hversu mjög ég myndi reyna að sannfæra þau. Eflaust myndu þau úthrópa mig náriðil og bola mér á brott á nýjan leik.

Ég rís á fætur og held áfram göngunni milli leiða og grafhýsa, sem mér finnst eins og stari illilega á mig. Kannski er það bara gömul myrkfælni að stríða mér, en á einhvern kynlegan hátt er ég viss um ég er ekki einn í garðinum. Kannski er það hvernig vindurinn feykir snjónum af leiðunum í litla hvirfla, kannski er það hvernig skuggarnir leika á kirkjuveggnum. Ég bægi þessum hugsunum frá mér og reyni að einbeita mér að því af hverju ég er hér. Loks kem ég að leiði Lúkasar.

Leiðið er ekki að öllu hulið snjó, enn sést í frosna mold inn á milli. Ég gríp hakann og byrja að höggva mig í gegnum efsta lagið. Það hefur verið mikið frost undanfarið. Ég reyni samt að láta lítið fara fyrir mér. Eftir smástund er ég kominn í gegn og teygi mig eftir skóflunni. Mér er orðið kalt á fingrunum. Það er ekki erfitt að moka moldinni í burtu, því hún er  samanfrosin. Ég gref mig smátt og smátt dýpra í jörðina. Spurningar sækja á mig. Hvað skyldi bíða mín? Ætli grunur minn verði staðfestur? Ég reyni að hugsa ekki um þetta. Ég gref dýpra. Skyndilega skýtur mynd af Lúkasi niður í kollinn á mér, eins og hann birtist í draumum mínum. Það fer hrollur um mig. Tunglið veður í skýjum; líkt og dreginn sé á ljár; og geislar þess kaldir, líkt og nóttin sjálf. Ég lít ofan í holuna. Ég gref dýpra. Eftir nokkra stund lendir skóflan á einhverju hörðu. Ég beygi mig niður og sópa moldinni ofan af dökkleitri viðarplötu. Ég finn hvernig hjartað sígur og hættir næstum að slá. Ég svitna köldu og andardráttur minn verður ör. Ég klifra upp úr holunni og næ í hakann. Síðan opna ég kistuna. En sama hversu mjög ég hafði talið í mig kjark og hert mig upp, þá er ég ekki búinn undir þá sýn sem mætir mér. Ég gríp fyrir munninn, en orð mín brjóta sér leið í gegn.

-Guð minn góður, hvaða djöfullegu öfl eru hér að verki?
     

VI

  

Ég safna því litla sem ég á saman. Læt það í sjópokann minn og bind fyrir. Hér er mér ekki vært lengur.

Mér verður hugsað til þess þegar ég fór héðan síðast. Lá einhvern óheillagrunur yfir þeim morgni, eða ímynda ég mér það eftir á? En hvernig sem ég reyni þá fæ ég ekki með nokkru móti komist hjá því að fara núna. Ég á engra kosta völ. Ég stend í dyrunum og horfi út að kirkjunni, þangað sem hvorki tími né válynd veður þora að koma. Tímalaus stendur hún og horfir á mig, með sínu langa auga. Efst trónir krossinn og ég spyr sjálfan mig hvort Guð hafi yfirgefið mig. Ég renni hönd í gegnum þykkt, kolsvart hárið og klæði mig í gráan frakka. Handan við sjóndeildarhringinn býr sólin sig undir að rísa og vekja þennan svefnþunga bæ. Ég gríp göngustafinn minn og legg af stað.

Ég geng niður strætin þar sem handverksmenn hafa gert sér verkstæði. Marglit skilti þeirra hanga kyrr í logninu. Sólargeislar fikra sig niður hlíðarnar og þök dökklitaðra húsanna. Skuggar þeirra styttast. Ég held áfram og lít ekki aftur, fyrr en ég er kominn upp á hæðina þar sem mennirnir fimm voru hengdir fyrir galdra. Ég hægi á mér og horfi um öxl mér. Fyrir neðan dreifir þorpið úr sér. Ég skima yfir allt saman og augu mín staldra við kirkjugarðinn. Það fer einhver undarlegur hrollur um mig, hrollur sem einna helst minnir mig á barnslega myrkfælni mína.

Þegar ég sný mér frá þorpinu tek ég eftir hrafni. Hann stendur á steini og horfir á mig. Ég tek eftir að hann er eineygður. Hann lítur af mér og flýgur síðan af stað, inn Skuggadal. Ég fylgi honum eftir með augunum. Fyrir aftan mig fer sólin hækkandi. Skuggi minn er kominn á undan mér inn í dal og það hryllir mig hversu ólíkur mér hann er. En það ætti ekki að koma mér svo á óvart, þar sem sá líkami, það andlit sem eitt sinn mætti mér í speglinum, liggur nú í kaldri trékistu. Öðru sinni flý ég þetta forna þorp, ætli leið mín eigi nokkurn tímann eftir að liggja hingað, - heim, á nýjan leik?

Áin hefur sprengt af sér mesta breðann og berst áfram við hlið vegarins, en í andstæða átt við mig. Ég held lengra í burtu frá bænum, held lengra inn í Skuggadal, undan deginum og inn í nóttina