Undrin við Lönguströnd

20. október

 

Ég veit ekki alveg hvað það var, en þegar ég mætti í skólann í morgun fannst mér eins og eitthvað væri breytt. Samt var ég einn í húsinu, ekki var von á nemendum fyrr en um hálftíma síðar, engu að síður var eins og loftið væri hlaðið einshvers konar neikvæðri orku sem ég hef ekki áður fundið, spenna sem fékk hárið á höfði mínu til að rísa. Þegar krakkarnir komu var ég á nálum, ég vissi ekki hvernig ég átti að haga mér. Ég opnaði dyrnar og hleypti þeim inn, en Katrín var ekki komin. Ég fór inn á skrifstofu og hringdi heim til hennar, þar sem ég hafði ekki tíma til að fara og athuga með hana. Þar svaraði enginn. Ég tók einnig eftir því að Höllubörn voru ekki komin. Ég kom bekknum hennar af stað í lestri og setti mínum nemendum fyrir að læra landafræði. Sjálfur stóð ég á ganginum á milli kennslustofanna og fylgdist með götunni út um gluggann á útihurðinni um leið og ég hjálpaði nemendum eftir því sem þörf var á. Um hálftíma síðar sá ég hvar hún kom gangandi ásamt Höllubörnum. Ég opnaði fyrir þeim, um leið mættust augu okkar Katrínar og ég sá strax að henni var nokkuð brugðið. Snorri og Bergdís leiddu Má á milli sín. Bergdís hafði farið að fordæmi eldri bróður síns og þvegið sér vel og rækilega. Hún var í hreinum fötum og hárið var snyrtilega fléttað. Ég stóð og starði um stund á þessa fallegu stúlku sem klæddi sig úr dökkri yfirhöfninni þegjandi og hljóðalaust. Már var hins vegar eins og hann á að sér að vera, eins og þau systkinin eru venjulega til fara. Ég skil ekki hvað er eiginlega að gerast með þau. Mér finnst þetta sumpart furðulegt, því varla getur talist eðlilegt að þau sem sjá venjulega um yngri bróður sinn skuli ekki þrífa hann líka, úr því þau eru á annað borð að fara í bað.

Í hádegishléinu settumst við Katrín niður og ræddum saman. Hún sagði mér af hverju hún hafði komið of seint og var mikið niðri fyrir. Ég held, að hún hafi orðið hrædd í morgun en það vildi hún ekki viðurkenna.

- Ég var nýkomin út, sagði hún og leit í kringum sig, eins og hún væri að tryggja að enginn heyrði til hennar, - þá sá ég hvar þau systkini ganga neðar í götunni. Mér fannst nokkuð undarlegt að þau skildu ekki fara beint í skólann, því, eins og þú veist, er töluverður krókur fyrir þau að taka á sig að fara niður götuna þar sem ég bý til að komast í skólann. Ég rölti af stað en þegar ég kom að gatnamótunum þá beygðu þau út að strönd, en ekki til hægri. Ég kallaði til þeirra, en þau hafa ábyggilega ekki heyrt í mér. Ég flýtti mér á eftir þeim og reyndi að fanga athygli þeirra, en allt kom fyrir ekki. Við vorum komin langleiðina út á strönd þegar ég náði krökkunum loksins. Ég greip í hnakkadrambið á Snorra. Þau sneru sér að mér og í eitt augnablik fannst mér eitthvað undarlegt blik í augum þeirra, eins og ég væri ekki að horfa á þau, heldur aðeins líkama þeirra. Síðan var eins og þau kæmu til sjálfs sín, því þau virtust jafn undrandi á því að vera þarna úti við strönd og ég.

Katrín starði á mig, augnaráð hennar var örvæntingarfullt og ég vissi ekki alveg hvernig ég átti að bregðast við þessari frásögn.

- Hvaða erindi áttu þau út á strönd, spurði ég.

- Ég hef ekki hugmynd um það, svaraði Katrín en hélt síðan áfram, - þegar við vorum á leiðinni hingað fékk ég ekki betur séð en Skelmir stæði við grjótgarðinn og fylgdist með okkur. Mér finnst hann ógeðslegur, ég fæ alltaf kuldahroll niður eftir bakinu þegar ég sé hann. Mér leið því mjög illa, með krakkana þrjá eins undarleg og þau eru og síðan með karlinn starandi á mig. Ég hefði alveg getað hugsað mér betri byrjun á deginum, ef þú skilur hvað ég á við.

Ég kinkaði kolli. Hvað ætli börnin hafi verið að gera úti á strönd? Hvers vegna var Skelmir þar? Ég þarf greinilega að finna gamla karlinn og ræða við hann. Ja, ef ég hitti ekki á hann þá fæ ég Pál til þess. Ég er sammála Katrínu í því að þetta er ákaflega furðulegt, en þetta getur allt eins haft enga merkingu. Það er svo erfitt að segja til um það. Ég ætla samt að vera á varðbergi gagnvart þeim systkinum, það er augljóslega eitthvað í gangi og ég vil vita hvað það er.

Restin af skóladeginum leið án frekari truflana. Áður en ég vissi af voru nemendurnir farnir heim til sín og ég stóð einn í skólastofunni. Eftir að ég var búinn að ganga frá leit ég inn til Katrínar, en hún var farin. Ég slökkti ljósin og læsti á eftir mér. Ég ákvað að heimsækja Hólmgeir til að athuga hvort hann væri búinn að jafna sig á þynnkunni og væri tilbúinn að spjalla við mig. Ég vonaðist til að geta rætt við hann um Kolbrúnu, svona til að heyra hvaða sögu hann hefði að segja.

Inni í ráðhúsinu var allt eins og það átti að sér að vera, nema hvað Kolbrún sat náttúrulega ekki við skrifborðið sitt. Ég fór rakleiðis inn til Hólmgeirs, dyrnar stóðu opnar og ég steig inn fyrir dyrakarminn. Hann leit upp úr einhverjum pappírum þegar hann tók eftir mér og brosti innilega. Mér brá við, því umbreytingin á honum var ótrúleg. Baugarnir undir augum hans voru horfnir, þreytan og þynnkan sem hrjáði hann síðast þegar ég hitti hann virtist í órafjarlægð. Ef eitthvað var, þá var Hólmgeir sprækari nú en fyrir morðið á Kolbrúnu. Hann bauð mér sæti.

- Hvað get ég gert fyrir…þig, spurði hann. Eitthvað við rödd hans sló mig, blærinn var ekki eins sá sem ég er vanur að heyra frá honum.

- Ja, ég ætlaði nú bara að athuga hvernig þú hefðir það.

- Fínt, ég hef það fínt, takk fyrir.

- Er Páll búinn að koma hingað?

- Já, hann kom skömmu eftir hádegi.

- Sýndi hann þér krufningarskýrsluna?

- Nei, er hún tilbúin?

Ég svaraði honum ekki strax. Hvers vegna ætli Páll hafi ekki sýnt honum skýrsluna eins og hann ætlaði sér að gera?

- Ég veit það ekki, mér datt bara í hug að athuga hvort að hún væri komin. Hann vill ekkert segja mér.

- Nei, hann hefur ekkert sagt mér. Skelfilegt mál, alveg hræðilegt. Ekki skil ég hvernig þessar marglyttur komust í laugina. Heldurðu að þær hafi farið í gegnum vatnskerfið? Ef svo er, þá gæti það þýtt að við þyrftum að loka fyrir það.

- Ég bara veit það ekki, ég hef engar skýringar á þessu, svaraði ég og reyndi að hylja undrun mína. Breytingin á Hólmgeiri var með endemum. Fyrir tveimur dögum var hann nær frávita af svefnleysi og drykkju, sjálfum fannst mér líklegra að hann hefði fengið einhvers konar taugaáfall, en þarna stóð hann og lét sem ekkert hafi í skorist og allt ætti sér eðlilegar skýringar.

- Jæja, úr því þú veist ekkert, þá ætla ég að drífa mig heim, sagði ég og stóð á fætur. Mér leið mjög sérkennilega þarna inni, eins og eitthvað væri ekki eins og það ætti að sér og mig grunaði einna helst að Hólmgeir væri farinn yfir um.

- Já, verið þér sælir, svaraði hann og brosti til mín. Um stund fannst mér eins og ég væri að horfa á allt aðra manneskju.

Undrin við Lönguströnd

19. október

 

Ég fór ekki í sund í morgun, bæði vegna þess mig hreinlega langar ekkert voðalega mikið þangað eftir allt sem hefur gerst auk þess sem laugin er lokuð. Þar af leiðir mætti ég frekar úrillur og ekki nógu vel vakandi í vinnuna. Nemendurnir voru undarlegir, eins og þeir vissu ekki alveg hvernig þeir ættu að haga sér, það er að segja þeir fáu sem yfirhöfuð mættu. Eflaust hafa þeir ekki farið varhluta af þeirri umræðu sem Páll vísaði til í skýrslutökunni í gær. Það kom mér á óvart að sjá Snorra aftur hreinan og fínan, ég held að krakkarnir hafi líka verið undrandi yfir þessari breytingu á drengnum. Systir hans var hins vegar eins og hún á að sér að vera. Skrýtið að aðeins annað þeirra virðist hafa tekið upp á því að þrífa sig. Hann var meira að segja vatnsgreiddur.

Ég reyndi að halda úti einhverju starfi en það gekk fremur illa. Krakkarnir voru á nálum og vissu hreinlega ekki hvernig þau áttu að sér að vera. Stofan var hálftóm og augljóst að þau söknuðu samnemenda sinna. Í raun gekk þetta ágætlega þar til að Sigurdís Káradóttir rétti upp hönd og spurði:

- Hvernig var að koma líkinu? Var það viðbjóðslegt?

Ég starði í blá augu hennar. Í þeim greindi ég ekkert annað en sakleysislega forvitni, þó fannst mér spurningin óviðeigandi og næstum því illgjörn. Áður en ég náði að svara kom næsta spurning, nú frá Þórarni.

- Varst það ekki þú sem sást hana síðast á lífi?

Krakkarnir sátu og störðu á mig, augljóslega mjög spennt að heyra svör mín. Ég vissi varla hvaðan á mig stóð veðrið. Mér fannst eins og næsta spurning hlyti að vera, hvort ég hafi myrt hana. Reyndar er ég ekki viss um þau viti að hún var myrt. Ætli flestir í þorpinu geri ekki ráð fyrir að marglytturnar hafi drepið hana? Ég efast um að Páll hafi látið niðurstöður krufningarinnar fara eitthvað á flakk. Í fyrstu átti ég frekar erfitt með að koma frá mér heilli setningu. Ég ræddi við þau það sem eftir lifði af tímanum um atburðina og einhvern veginn var það ákveðin hreinsun fyrir mig. Ég reyndi að útskýra fyrir þeim mína upplifun og ég fékk ekki betur séð en að mörg þeirra væru mér þakklát, því ábyggilega hefur ekki verið spjallað við þau um þessa hluti heima. Krakkarnir hafa kannski heyrt út undan sér hvað hafði gerst en enginn tekið sér tíma til að hjálpa þeim að skilja og komast yfir fréttirnar. Á meðan við ræddum saman sat Snorri teinréttur í sætinu og fylgdist alvarlegur með mér. Augu hans viku aldrei af mér og það var ákaflega óþægilegt að sitja undir augnaráði hans. Mér fannst sem eitthvað annað lægi undir, eitthvað annað og mikilvægara. Ég ætti kannski að ræða við hann í einrúmi.

Í stofunni hinum megin á ganginum lenti Katrín í svipaðri reynslu. Nemendur hennar spurðu óteljandi spurninga og hún reyndi að svara eins vel og hún gat, uns þol hennar þraut. Ég varð var við umgang frammi og leit út á gangi, ég sá hana þá hverfa inn um skrifstofudyrnar. Ég bað nemendur mína um að halda áfram með lexíur sínar og fór inn til hennar. Hún sat og huldi andlitið í höndum sér. Ég greip um axlir hennar og reyndi að hughreysta. Hún þurfti að jafna sig og gerði það nokkuð fljótt. Innan tíðar var hún staðin á fætur, slétti úr pilsi sínu og þurrkaði vota augnhvarmana. Ég strauk kinn hennar og gerði mitt besta til að brosa, ég veit ekki hvernig það kom út en hún virtist mér þakklát. Skóladagurinn rann sitt skeið að lokum og krakkarnir hlupu hver til síns heima. Við Katrín spjölluðum saman um hvernig best sé að taka á þessu með krökkunum og ákváðum að ræða við séra Tómas. Ég er nokkuð viss um, þó karlinn sé kominn til ára sinna, að hann geti skýrt þetta dauðsfall út fyrir þeim. Ég hygg að við Katrín hefðum jafnvel líka gott af því að hlusta á hann. Ég man að hann kom allavega tvisvar til að ræða við móður mína á sínum tíma og hún var honum ævinlega þakklát. Ég þarf að heyra í honum á morgun.

Eftir að Katrín var horfin á braut ákvað ég að heimsækja Hannes. Ég vildi ekki fara heim strax en hafði svo sem ekkert að gera í skólahúsinu. Ég veit ekki hvað þorpsbúar halda eða munu segja, er þeir heyra að ég mæti daglega á lögreglustöðina eftir líkfundinn. Æ, mér er sama, þeir mega eiga sig með þetta slúður, þetta er smáborgaraháttur eins og Alda sagði. Það voru ekki jafn margir í dag og í gær, í anddyrinu sátu aðeins tveir menn. Annars vegar var þar starfsmaður sundlaugarinnar, ég man aldrei hvað hann heitir, enda langt um yngri en ég og því af annarri kynslóð. Hinn var Hólmgeir. Hann brosti daufur í dálkinn til mín er ég gekk inn og ég sá strax að hann var skelþunnur. Hann hafði ekki haft fyrir því að raka sig í framan og það stafaði sterkri áfengislykt af honum, sem minnti mig á hversu langt er síðan ég varð var stækjunnar sem kemur frá ströndinni. Er ég orðinn það vanur henni að ég er hættur að finna hana? Hólmgeir horfði á mig eins og hann langaði að segja mér eitthvað en síðan var sem hann hætti við. Ég er forvitinn um hvað það gæti hafa verið. Ég reyndi að spjalla við hann en Hólmgeir bað mig um að ræða við sig síðar. Ég virti það við hann og hélt áfram niður í kjallara, þar sem fangaklefarnir eru. Hannes er búinn að koma sér ágætlega fyrir og er ég gekk inn sat hann og grúfði sig yfir smásjá. Hann leit upp er hann varð mín var og brosti.

- Mikið er ég ánægður að þú skulir vera kominn. Ég þarf að sýna þér svolítið stórmerkilegt.

Hann benti mér á að koma nær. Í hvítum bakka á borðinu lá marglytta, hún var gott sem ósýnilega ef ekki væri fyrir þrjá örmjóa fjólubláa hringi sem mynduðu eins konar þríhyrning.

- Þetta er ein af marglyttunum sem ég fjarlægði úr sundlauginni eftir að konan fannst. Þú fyrirgefur, ég man ekki hvað hún hét. Ég er skelfilegur í að muna nöfn. Stundum gleymi ég því hvað ég heiti.

- Kolbrún, sagði ég.

- Já, einmitt. Hvað um það Ég hef aldrei áður rekist á Chiropsalmus quadrigatus hér við land. Heimkynni þeirra eru hinu megin á hnettinum, þar er þessi tegund marglytta kölluð ‘Vespur hafsins’. Fá dýr á jörðinni eru eitraðri. Ef angi snertir húð manns tekur það ekki nema örfáar mínútur þar til sá hinn sami er látinn. Það sem gerir þessa tegund enn hættulegri er að hún er nokkurn veginn ósýnileg, hún syndir meðfram ströndum, sækir í staði þar sem ferskvatn rennur út í sjó og drepur allt sem hún nær til. Það sem er hins vegar undarlegt, er að venjulega er þessi tegund miklu stærri, getur náð allt að 4 metra lengd. Þessi litla marglytta er réttir 30 cm í þvermál og angar hennar voru tæpir 80 cm.

Ég leit á Hannes og vissi ekki alveg hverju ég átti að svara. Sundlaugin hafði þá verið full af baneitruðum marglyttum og ég hafði næstum kastað mér út í hana til að bjarga Kolbrúnu. Ekki veit ég hvaða verndarengill vakir yfir mér, en ég prísa mig sælan að hafa ekki látið verða af því. Ég skoðaði dýrið nánar.

- Ranka þær við sér þegar þær lenda í ferskvatni, eins og þær á ströndinni?

- Ég held ekki. Þær sem ég tók sýndu engin viðbrögð þegar ég prófaði það.

Ég stóð um stund hugsi og starði á marglyttuna. Hvernig má það vera að þessi tegund hafi birst í lauginni? Hannes velti því svo sem lítið fyrir sér, hann var æstur yfir því að vera uppgötva ný afbrigði.

- Hugsaðu þér, þessi tegund hefur aldrei fundist hér við land. Hitastig hafsins er ekki nógu jafnt, veturnir eru alltof kaldir í sjónum hér í kring.

- Bíddu, er ekki hiti hafsins nokkuð jafn, spurði ég undrandi.

- Margir halda það, en raunin er sú að hitastig sjávar getur sveiflast töluvert. Vökvi heldur varma mun betur en lofttegundir, en hann tekur einnig lengri tíma að hitna. Þetta er af því vökvi hefur meiri eðlisvarma en loft, en þetta veistu, ekki satt? Hér í kringum landið eru bæði heitir og kaldir sjávarstraumar og á veturna getur hiti sjávarins fallið allt niður í 3° - 5°C.

Ég kinkaði bara kolli, Hannes hélt áfram að tala.

- Þetta eru samt ótrúlega merkilegar lífverur. Líkami þeirra er eins einfaldur og hugsast getur, fá dýr í náttúrunni eru jafn fullkomin að gerð. Þær eru að mestu vatn, hugsaðu þér, vatn í vatni. Líkami þeirra er 95% vatn, að því leyti líkjast þær svipudýrum og öðrum örverum. Þær hafa engan heila, hvorki mænu né hjarta, aðeins maga og kynfæri. Munnarmar draga inn fæðuna sem angarnir ná í og bera í munninn. Þær lifa til að drepa og drepa til að lifa, einfaldara verður það ekki.

- Er það ekki þannig með flest dýr? Mætti kannski ekki bæta við, að þær fjölga sér til að tryggja viðgang tegundarinnar?

- Jú, auðvitað, en flest dýr eru flókin að ytri og innri gerð. Sem dæmi má nefna, að marglyttur nýtast engum öðrum dýrum sem fæða, nema kannski öðrum af sömu tegund. Þær eiga sér enga óvini í náttúrunni, ekki einu sinni maðurinn er þeim skeinuhættur nema með óbeinum hætti. Við eigum okkur marga náttúrulega óvini, því maðurinn er of flókið lífform. Ef það liggur fyrir manninum að deyja út verður það sökum þrá hans eftir einfaldleika.

Ég leit á Hannes, sem horfði dreymin á marglyttuna í bakkanum. Við ræddum saman um stund, hann sagði mér frá því sem hann ætlaði sér að gera næstu daga en þegar ég sá að klukkan var farin að nálgast sex ákvað ég að drífa mig heim. Hann virtist þó ekki á þeim buxunum, ég á alveg eins von á hann sitji ennþá í fangaklefanum og grúfi sig yfir smásjána sína.

Undrin við Lönguströnd

18. október

 

Mér leið sumpart eins og ég væri ekki vaknaður, heldur gengi í draumi um þorpið. Kannski er það vegna frásagnar Kolbrúnar, sem sækir á mig. Ég veit ekki af hverju en ég verð að komast að því. Ætli Katrín viti eitthvað meira en ég, þeim tveimur var víst ágætlega til vina? Æ, ég veit það ekki. Mér finnst eins og grundvallarlögmál hafi hnykkst til og færst úr stað. Ég hef aldrei vitað til þess að nokkur hafi látist með þessum hætti hér í þorpinu, hvað þá annars staðar. Þetta er heldur ekki einleikið, þetta með marglytturnar. Ég vona bara að Hannes fari að komast að því hvers vegna þær ráku á land.

Alls staðar er flaggað í hálfa stöng. Fréttir sem þessar þurfa engra fjölmiðla við, þær berast með morgunkaffinu, sniglast milli garða eins og læður í veiðihug. Ég var friðlaus inni við og dreif mig út eins fljótt og auðið var. Ég gat ekki einbeitt mér, ráfaði stefnulaust um þorpið og reyndi að koma einhverri stjórn á hugsanir mínar. Mynd af Hólmgeiri skaut upp í huga mér, þar sem hann stóð við laugarbakkann. Ég get ekki alveg útskýrt hvers vegna hann virtist taka þetta svo nærri sér, eftir því sem mér skilst var ekkert sérstaklega hlýtt á milli hans og Kolbrúnar. Að minnsta kosti varð ég ekki var við það í heimsóknum mínum á skrifstofur bæjarstjórnar, hann var frekar kaldur í framkomu sinni við hana ef eitthvað er.

Ég endaði við skólahúsið en þar var enginn. Ég hleypti sjálfum mér inn og settist við skrifborðið mitt, svona rétt til að öðlast frið. Ég veit ekki af hverju, en einhvern veginn líður mér ákaflega vel inni í skólastofunni minni. Ætli það sé ekki vegna þess að þar stýri ég aðstæðum, ég stjórna og er alvaldur. Nemendurnir geta vissulega komið með athugasemdir en þegar allt kemur til alls, þá ræð ég. Þar sem ég sat í stólnum mínum og með fæturna uppi á borði og reyndi að slappa af, var bankað á útidyrnar. Ég stóð upp og fór fram til að opna. Fyrir utan stóð Snorri Hölluson. Hann hafði þvegið sér og greitt dökkt hárið, sem annars virtist hreint, aldrei þessu vant. Hann starði á mig, alveg óhræddur, augnatillit hans kalt og yfirvegað. Mér fannst það fremur undarlegt, því hann er ekki vanur að horfa í augu mér. Ég opnaði útidyrnar.

- Sæll, Snorri minn. Hvað ertu að gera hér í dag?

- Ég hélt það væri skóli í dag, svaraði hann og brosti. Eða glotti öllu heldur. Eitthvað við far hans kom mér spánskt fyrir sjónir.

- Nei, karlinn minn, í ljósi atburða undanfarinna daga var ákveðið að fresta skólahaldi fram á fimmtudag.

- Jæja þá. Við sjáumst, Hermann kennari, sagði hann og rölti á brott. Ég stóð um stund og fylgdist með honum. Ætli Katrín hafi farið sjálf heim til Höllu og rætt við hana? Ég ætti kannski að reyna hitta á Katrínu á morgun og athuga það.

Um hádegisbilið gekk ég niður á lögreglustöð, því ég var nokkuð viss um að Páll vildi spjalla við mig og, - eins og Gunnar nefndi í gær, taka af mér skýrslu. Það kom mér á óvart að sjá hversu margir voru þar inni. Mér fannst eins og hálfur bærinn væri mættur og lögreglumennirnir voru önnum kafnir við að ræða við fólkið. Það var gríðarlegur hávaði og minnti mig sumpart á fuglabjargið við bæinn hans afa gamla. Þangað var ég sendur á sumrin og mér eru minnisstæðar ferðir í bjargið til eggjatöku. Um leið og ég hafði aldur til, var ég látinn síga niður og hirða úr hreiðrum fuglsins. Afi brýndi þó fyrir mér að taka aðeins eitt egg úr hverju hreiðri, nema þeim þar sem aðeins eitt var. Það var honum mikilvægt að komið væri af virðingu fram við náttúruna og taka aðeins það sem þurfti til að komast af, en ekki meira. Hann var ekki ánægður með nágranna sína, sem höfðu selt einhverjum ríkisbubbum, eins og hann kallaði þá, rétt til að veiða lax í ánni sem rann í fjörðinn.

Ég hafði ekki staðið lengi í anddyri lögreglustöðvarinnar þegar Páll tók eftir mér. Á meðan ég stóð og beið, eins og svo margir aðrir, fannst mér augu flestra viðstaddra hvíla á mér. Þau horfðu á mig eins og ég hefði gert eitthvað af mér, eins og ég væri skítugur. Ég heilsaði en fáir tóku undir kveðju mína. Páll kallaði mig til sín og bauð mér að setjast inn á skrifstofu til sín. Hann hellti kaffi í tvo bolla og settist síðan sjálfur við borðið sitt. Hann tók upp blýant og skýrslublað, horfði síðan á mig og það var sérkennilegur svipur á andliti hans. Eins og hann væri að meta mig.

- Jæja, Hemmi, við þurfum að taka af þér skýrslu þar sem það lítur út fyrir að þú hafir verið síðastur til að hitta Kolbrúnu á lífi og fyrstur til að koma að henni, sagði hann hálfdapur á svip. Það fór kvíðahrollur um mig, ég hafði ekki áður hugsað út í málið þannig.

- Já, ætli það ekki, svaraði ég.

Ég sagði honum fyrst frá gönguferð okkar Kolbrúnar og það sem okkur fór á milli og dró hvergi undan. Síðan fór ég yfir morguninn sem ég fann hana í lauginni. Hann spurði mig í þaula út í hin minnstu atriði og lét mig segja sér aftur og aftur frá þessu. Mér leið alveg skelfilega á meðan, því ég upplifði þetta samtal okkar miklu frekar sem yfirheyrslu en nokkurn tíma skýrslutöku. Í lokin, þegar hann hafði lokið við að skrifa skýrsluna, rétti hann úr sér og spennti greipar fyrir aftan hnakka. Hann horfði um stund á mig og andvarpaði.

- Nú ætla ég að segja þér nokkuð sem ég vil ekki að fari neitt lengra, skilurðu?

Ég kinkaði kolli.

- Ég fékk krufningarskýrsluna snemma í morgun í hendurnar. Svo virðist sem Kolbrún hafi verið myrt.

Ég greip andann á lofti.

- Myrt!? Hvernig þá?

- Hún var slegin með einhverju þungu aftan á höfuðið. Líklega hefur það verið nóg til að rota hana allduglega.

- Gæti hún ekki hafa dottið og rekið höfuðið í?

- Það held ég ekki, því á henni eru fleiri áverkar. Til dæmis eru sár aftan á hælum hennar sem benda til þess hún hafi verið dregin eftir hrjúfu yfirborði, eins og steinflísunum á bakkanum. Henni hefur verið hent í laugina, þar sem hún drukknaði að lokum.

- Ja, hérna megin. Morð á Lönguströnd. Hver gæti hafa framið það?

Páll svaraði ekki en starði á mig. Þá þyrmdi skyndilega yfir mig. Hann grunaði mig. Ég hafði, jú, séð hana síðastur á lífi og komið fyrstur að líkinu. Auðvitað var eðlilegt að ég væri efstur á lista yfir grunaða. Hann vissi líka að á sínum tíma hafði ég fellt hug til hennar, en það er liðin tíð.

- Páll, ég gerði það ekki, sagði ég örvæntingarfullur, - þú veist ég gerði það ekki. Þú þekkir mig. Ég gæti ekki gert flugu mein.

- Hemmi minn, vertu alveg rólegur, svaraði hann og bætti við, - ég er ekki að ásaka einn eða neinn. Hins vegar máttu alveg eiga von á því að íbúarnir hérna, ja, hagi sér undarlega svona til að byrja með. Þú þekkir hvernig lífið hérna er. Menn geta verið teknir af lífi félagslega án dóms og laga. Ég hef engan sérstakan grunaðan um verknaðinn en ég á líka eftir að ræða við töluvert af fólki. Engu að síður langar mig til að biðja þig um að vera ekki að fara neitt í burtu án þess að tala við mig fyrst. Allt í lagi?

Ég kom ekki upp orði. Ég stóð á fætur og dreif mig út. Ég vissi hreinlega ekki hvert ég átti að fara eða hvað ég gat gert. Ekki fyrir mitt litla líf þorði ég til Katrínar, ég var viss um að hún myndi skella beint á nefið á mér. Ég leið um þorpið eins og svefngengill í miðri martröð og rankaði ekki við mér fyrr en ég stóð fyrir framan ráðhúsið og tók þá eftir að ljós var í glugganum á skrifstofu Hólmgeirs. Ég fann hann inni á skrifstofu sinni. Hann spratt upp úr stólnum sínum þegar hann sá mig, mér sýndist hann hvorki hafa sofið né hirt nokkuð um útlit sitt síðan ég hafði síðast séð hann standa við laugarbakkann. Músabrúnt hárið var úfið og hvít skyrtan krumpuð. Hann hafði tekið af sér hálsbindið. Augun voru þrútin og þreytuleg, hann tók á móti mér með handabandi og bauð mér sæti. Hann náði í tvö glös og skenkti í þau koníaki, heldur fannst mér vel úti látið en ég kvartaði ekki. Hann riðaði og ég rétt náði orðaskilum.

- Merkilegt, sagði hann þvoglumæltur.

- Hvað þá?

- Að þú skulir einmitt koma, mér varð hugsað til þín rétt áður en þú steigst inn um dyrnar.

Ég þagði og horfði á hann, mér virtist hann vera mun drukknari en ég hafði nokkurn tíma áður séð hann. Hólmgeir reikaði örlítið í spori en náði að setjast í stól sinn, um leið og hann lenti í sætinu andvarpaði hann. Ég reyndi að ræða við hann en hann virtist mér of drukkinn til að ná einhverju af viti upp úr honum. Hann var byrjaður að dotta í stólnum þegar Alda kom inn. Hún var mild á svip, klædd grárri dragt og með svartan hatt á höfði. Hún heilsaði mér kurteisilega en sneri síðan athygli sinni að eiginmanni sínum.

- Jæja, Geiri minn, er ekki kominn tími á að þú komir heim, spurði hún þýðlega.

Eitthvað í svip Hólmgeirs breyttist, hann minnti mig á þá tíma er við vorum yngri, yfir hann kom einhver undarleg auðmýkt sem jaðraði við ótta. Hann leit niður, þorði vart að mæta augnaráði hennar og muldraði eitthvað sem ég greindi ekki. Hún gekk yfir að skrifborðsstól Hólmgeirs og náði í jakka hans.

- Vilduð þér vera svo vænn að aðstoða mig og styðja hann út í bíl, spurði hún mig.

Ég kinkaði kolli og gerði það sem hún fór fram á. Þegar hann var kominn í aftursætið leit hann svo undarlega á mig, næstum sem hann væri að biðja um hjálp. Hvers vegna ætli hann hafi verið hræddur? Alda bað mig um að hafa sem allra fæst orð um þetta, sérstaklega um drykkju Hólmgeirs.

- ...þér vitið hvernig fólk smjattar á svona löguðu, smásálirnar njóta að hafa þess háttar á milli tannanna.

Síðan þakkaði hún mér fyrir hjálpina og settist inn í bílinn. Ég horfði á eftir honum renna út götuna og hverfa fyrir horn. Ekki skil ég hvað er að gerast í lífi Hólmgeirs. Fjandinn hafi það, ég skil varla hvað er að gerast í mínu eigin lífi! Ég trúi því varla að fólk skuli halda að ég hafi drepið Kolbrúnu. Hvers vegna ætti ég að gera það? Æ, þetta er allt eins og ég sé staddur mitt í minni eigin martröð en geti ekki vaknað. Vonandi að morgundagurinn verði betri.

Undrin við Lönguströnd

17. október

 

Hvað er eiginlega að gerast? Það er eins og allt sé á hvolfi og enginn viti neitt í sinn haus. Fyrst þetta undur með marglytturnar, nú Kolbrún. Ég vildi óska þess ég gæti bara sofnað og gleymt þessu öllu saman, en í hvert skipti er ég loka augunum sé ég líkama hennar fyrir mér fljótandi í lauginni.

Ég vaknaði snemma í morgun. Það var svalt í veðri og héla lá á visnuðum gróðrinum. Ég flýtti mér því upp í sundlaug til að geta komist sem fyrst ofan í heitt vatnið. Ég kom á sama tíma og fyrstu starfsmennirnir, þeir hleyptu mér inn með sér enda mætti kalla mig fastagest. Skóhillurnar voru auðar og ég var ekki lengi að skipta um föt og fara í sturtu. Þegar ég kom út var allt hljótt fyrir utan suðið í hreinsibúnaði laugarinnar. Ég tók á mig stökk og hljóp að bakkanum. Þar stansaði ég augnablik og ég held, að þar hafi örlögin tekið í taumana. Einhverra hluta vegna ákvað ég að stinga mér ekki ofan í vatnið, eins og ég geri annars oftast. Kannski að guðleg forsjón hafi spilað þarna inni. Í lauginni var nakinn líkami og ég sá fljótlega að þetta var Kolbrún. Hún sneri baki mót himni og með opinn faðm, en fætur hennar voru krosslagðir. Ég hrópaði fyrst nafn hennar en síðan á hjálp af öllum lífs og sálar kröftum þegar ég fékk engin viðbrögð frá henni. Aldrei fór ég út í vatnið til að hjálpa henni. Af hverju ekki? Var það ef til vill einhver ósýnileg hönd sem stýrði mér? Skyndilega kom ég auga á hreyfingu í vatninu, örlitla gáru á yfirborðinu og ég þurfti virkilega að rýna ofan í laugina til að sjá hvað olli henni. Mér til skelfingar sá ég að laugin var morandi full af marglyttum!

Það er mér ráðgáta hvernig í ósköpunum þær komust í laugina. Ég rétt náði að halda aftur af laugarverðinum þegar hann kom hlaupandi. Innan stundar voru bæði Páll og Gunnar læknir komnir á staðinn. Ekki leið á löngu þar til Hólmgeir birtist og á eftir honum Hannes. Ég sat hálfdofinn og fylgdist með þegar laugin var tæmd vatni og lík Kolbrúnar fiskað upp úr henni. Hólmgeir stóð og starði stjarfur á herlegheitin. Hann mælti ekki orð frá vörum. Hann var náfölur, enda Kolbrún náinn samstarfsmaður hans. Ég átti erfitt með andardrátt og fannst sem það myndi líða yfir mig. Ég var látinn leggjast niður og allt hringsnerist í hausnum á mér. Hvað gæti hafa gerst? Hvers vegna var Kolbrún þarna í lauginni? Nakin í ofanálag?

Þegar ég reisti mig við til að dreypa á vatnsglasi sem mér hafði verið fært sá ég þá Hólmgeir og Pál ræðast við í lágum hljóðum. Ég fékk ekki betur séð en Páli væri töluvert niðri fyrir. Ég veit ekki hvað þeir voru að tala um. Þar sem ég lá með vatnsglasið í hendinni varð mér hugsað til marglyttanna, Kolbrúnar og uppgötvunar Hannesar og aftur fór allt fleygiferð í hausnum á mér. Ég reyndi að standa á fætur og koma mér inn á klósett en náði því ekki og kastaði upp við dyrnar inn í karlaklefann. Páll og Gunnar komu aðvífandi og ákveðið var að senda mig heim í fylgd með lögreglumanni, Gunnar ætlaði síðan að líta inn til mín seinna í dag, sem hann og gerði.

Þegar ég var loksins kominn heim lagðist ég upp í rúm og reyndi að sofna, en það var sama hvað ég gerði. Ég bylti mér og reyndi að finna þægilega stellingu en allt kom fyrir ekki. Eftir um tvo tíma gafst ég upp og settist inn í eldhús við eldavélina og hlustaði á útvarpið. Það sveif höfgi á mig innan tíðar og þannig kom Gunnar að mér. Ég rankaði við mér er ég fann hrjúfa hönd hans á enni mér. Hann sagði ekki margt svo sem, aðeins að ég hlyti að hafa fengið vægt taugaáfall og ég ætti að taka því rólega næstu daga.

- Hvað með skólann, spurði ég, -  hver á að kenna krökkunum?

Gunnar á einmitt son í bekknum mínum, Þórarinn. Hann er líkur föður sínum, með rauðan koll og sterklega vaxinn. Hendur hans minna frekar á bjarnarhramma en fíngerðar hendur manneskju. Eplið hefur ekki fallið langt frá eikinni, því ekki nóg með að þeir séu líkir í útliti heldur er atgervi þeirra gott sem hið sama. Þórarinn er rólegur og fámáll en hefur einhverja nærveru sem erfitt er að hunsa. Ég held, að hann sé leiðtogi innan nemendahópsins án þess þó að gera sér sjálfur grein fyrir því. Oft líta krakkarnir til hans eftir viðbrögðum, eða svo hefur mér sýnst.

- Ég held, svaraði Gunnar, - að Páll hafi rætt við Katrínu og þau ákveðið að gefa krökkunum frí fram á fimmtudag, svona til að byrja með að minnsta kosti. Það er ágætt, tel ég, að gefa þeim líka færi á að skilja hvað hefur gerst og ég efast ekki um að Páll vilji ræða við þig og taka skýrslu af þér. Hann bíður einmitt hér fyrir utan eftir að heyra hvernig þú hafir það.

- Hvað heldur þú að hafi gerst, spurði ég eftir andartaksþögn.

- Ég hef svo sem ekki myndað mér neina skoðun á því. Læt vísindamanninn og jafnvel Pál um að búa til kenningar og hugsmíðir um það sem hugsanlega hafi komið fyrir.

Ég horfði um stund á andlit Gunnars. Hann var sviplaus, sem hann léti sér engu varða um örlög Kolbrúnar. Hann hefur eflaust lesið í svip minn, því hann bætti við:

- Það er ekki það ég hafi ekki áhuga, en ég er læknir og fæst við raunverulega hluti. Ég veit, að það var mikið vatn ofan í henni, sem bendir til þess að hún hafi drukknað. Annars á ég alveg eftir að kryfja hana, þannig ég get svo sem ekki sagt neitt með fullri vissu.

Ég kinkaði kolli og sat hugsi eftir hann kvaddi. Ég stóð á fætur og kíkti út um gluggann. Þar stóðu þeir Páll og ræddu saman. Er hann kom auga á mig veifaði hann og ég las af vörum hans, að hann ætlaði að koma á morgun. Dagurinn leið að öðru leyti í einhverju móki, hér sit ég nú við skrifpúltið mitt og horfi út um kvistgluggann á stjörnurnar. Þessar sömu stjörnur hefur Kolbrún eflaust horft á milljón sinnum, jafnvel í gærnótt. Ég fæ ekki hrist úr mér skelfinguna frá því ég sá hana fljótandi í lauginni. Hvað gæti hafa gerst? Hvernig komust marglytturnar í laugina? Verður nokkurn tíma hægt að svara því?

Ég horfi út götuna, þangað sem kirkjan stendur einmanaleg í myrkrinu og lítur niður á þorpið með sínu dimma auga. Hvers vegna ætli Skaparinn hafi búið til marglyttur? Hvaða tilgangi þjóna þær? Hvers vegna Kolbrún? Hvað var hún að gera í sundlauginni? Æ, ef bara ég hefði svör, - vissu um að allt gæti orðið eins og það var.

Undrin við Lönguströnd

16. október

 

Ég fór út nokkuð snemma, enda vaknaði ég fyrir allar aldir af einhverjum sökum og var langfyrstur ofan í laugina. Það er ágætt að hafa hana út af fyrir sig, ekkert sem truflar og friður til að hugsa. Ekki leið nú þó á löngu áður en fleiri birtust, en þessar mínútur sem ég var einn voru ákaflega notalegar. Annars var svo sem lítið sem gerðist, hvorki Páll né Hólmgeir létu sjá sig og ég sat og spjallaði við eldri mennina í heita pottinum. Eins og svo margir aðrir í þorpinu kunnu þeir sínar skýringar á þessu öllu saman, ég lét þær sem vind um eyru þjóta enda hver annarri ótrúlegri.

Ég var því mættur tímanlega upp í skóla, enda má með sanni segja að skólastarfið byrji ekki af neinum krafti fyrr en á þriðja degi. Fyrsti skóladagurinn fer alltaf í spjall og kynningu, annan daginn nota krakkarnir til að koma sér fyrir en á þeim þriðja hefst kennslan fyrir alvöru. Nemendur mínir mættu fínir og stroknir, tilbúnir að nema nýja hluti og staðfesta þá vitneskju sem þeir höfðu fyrir. Merkilegt hve stór hluti kennslunnar fer í að tryggja að krakkarnir viti ákveðin sannindi, - sannindi sem mætti kalla almenn. Jörðin er hnöttótt, á eftir vetri kemur vor og Jesús Kristur dó á krossinum. Eitthvað sem allir vita og flest geta þau lært þetta heima hjá sér.

Ég sagði að nemendurnir hefðu mætt fínir og stroknir í skólann. Það er reyndar ekki alveg satt. Snorri Hölluson og systir hans, Bergdís, mættu seint og illa búin. Ég reyndi að láta þau ekki finna hversu leiðar mér þykja aðstæður þeirra. Halla er ein með þau þrjú, eldri systkinin og Má, sem er í bekknum hjá Katrínu. Halla er, því miður, drykkfeld og ég veit til þess að sumir karlmenn hér í þorpinu hafa leitað til hennar með þvottinn sinn, eins og það er kallað. Það hefur því komið í hlut Snorra og sumpart Bergdísar að hugsa um Má. Það er ekki nema ár á milli þeirra eldri en Már en 6 árum yngri en Bergdís. Mér sýndist þau hafa gert heiðarlega tilraun til að þvo sér í framan, en án sápu er erfitt að ná sumum óhreinindum af, auk þess var dökkur lubbinn ógreiddur nema hvað Bergdís hafði reynt að taka sítt hárið saman í fléttu sem hékk frekar máttlaus niður bak hennar. Hinir krakkarnir forðast þau líka eins og þau séu holdsveik, uppnefna þau Lúsablesana og það virðist sama hversu oft ég tala um þetta við bekkinn, virðist það ekki hafa áhrif. Mig grunar að miklu leyti megi skrifa þessa illgirni krakkanna gagnvart Höllubörnum á umræður þær sem ég ímynda mér að séu á hverju heimili eða þegar tvær, kannski þrjár húsmæður hittast yfir kaffibolla og gæta ekki að litlum eyrum.

Ég ræddi við Katrínu eftir að nemendur voru farnir heim um stöðu þessara systkina. Hún hefur svipaða sögu að segja af Má, hann virðist oftast nær illa hirtur og er hafður að háði og spotti af hinum krökkunum. Hún vill að við höfum samband við sýsluyfirvöld og látum þau vita að það sé ekki nógu vel hugsað um þau Höllubörn. Ég veit ekki með það, ég vil síður vera skipta mér um of af slíkum málum. Ég hef reynt það einu sinni og verð að teljast heppinn að hafa sloppið með líf og limi úr þeirri vitleysu. Það er nú nefnilega þannig, að í smábæ sem þessum fréttist mjög fljótt hver það var sem kallaði til yfirvöldin og það er sjaldnast vinsælt eða vel séð. Það væri nær að ég ræddi við Höllu eða Hólmgeir, svona til að athuga hvort ekki megi útvega henni einhverja aðstoð eða hvort hægt sé að koma krökkunum fyrir einhvers staðar, í það minnsta tímabundið. Katrín var ekki sátt við afstöðu mína, en ætlaði að virða hana, svona allavega fyrst um sinn og sjá hvort tillögur mínar munu hafa einhvern árangur. Ætli ég verði ekki að heimsækja Höllu í vikunni?

Á leiðinni heim hitti ég Kolbrúnu. Við gengum saman áleiðis og röbbuðum um hitt og þetta. Það er ákaflega notalegt að ræða við hana, mér líður alltaf eins og hún hafi mikinn áhuga á því sem ég er að tala um og maður finnur einhvern veginn til sín. Er það kannski ein af þeim galdraáhrifum sem hún virðist hafa á menn? Ég spurði hana út í Hólmgeir, hvort hún hefði orðið vör við að hann væri eitthvað ólíkur sjálfum sér eða ekki eins og hann á að sér að vera. Kolbrún var nú ekki viss um það, en þó viðurkenndi hún að hann hafi verið nokkuð upptekinn og fjarlægur undanfarna daga. Hins vegar vildi hún meina að það væri fyrst og fremst vegna þess hann hefði einfaldlega nóg á sinni könnu og ábyrgðin sem fylgdi starfinu mikil, því ætti ekki neinn að undra þó hann væri hugsi af og til. Ég veit ekki hvað það var, en allan tímann sem við ræddum saman um Hólmgeir fannst mér eins og hún væri að draga eitthvað undan, væri ekki að segja mér allan sannleikann. Kannski var það bara ímyndun í mér. Henni virtist allavega í mun að sannfæra mig um að þetta væri allt saman eðlilegt og ég þyrfti ekki að hafa áhyggjur af neinu. Ég vona að það sé rétt hjá henni.

Það var þó eitt sem hún sagði sem vakti furðu mína. Hana hafði dreymt undarlega og vildi heyra hvort ég gæti ráðið drauminn.

- Mér fannst sem ég stæði hér fyrir utan, sagði hún og benti á lágreista húsið sem hún býr í, - og við hliðið stóðu tvær beljur, kýr og naut. Það var blátt á litinn og vel hyrnt en hún fjólublá. Halar þeirra voru bundnir saman. Þau gengu hér niður eftir götunni. Skyndilega kom mikil flóðalda og virtist ætla að kaffæra þau. Nautið tók þá að naga af sér halann en kýrin, hún stóð stjörf og starði á vatnsvegginn færast nær. Nautinu tókst að losna í þann mund sem báran skall á þeim. Það náði að standa hana af sér en þurfti að horfa á eftir kúnni þar sem hún hvarf ofan í dimmbláan brekann. Eftir það sneri nautið við og gekk aftur upp strætið. Þá vaknaði ég. Hvað heldurðu að þessi draumur merki?

Ég hafði engin svör til handa henni, enda síst vel til þess fallinn að ráða drauma. Mig dreymir afskaplega sjaldan nokkuð með viti í og hef lítið hugsað út í þá. Þó var eitthvað við hvernig hún sagði frá draumnum sem fékk hárin á höfði mér til að rísa. Það færðist dreyminn svipur yfir andlit hennar og þegar frásögninni lauk, var eins og hún væri hrædd. Eins og hún óttaðist hann kynni að rætast. Ætli hún hafi upplifað drauminn sem martröð? Hún minntist ekkert á það. Ég botna hvorki upp né niður í veröldinni þessa dagana. Kannski ég geti hugsað skýrar í fyrramálið.

Undrin við Lönguströnd

15. október

 

Eftir messu bauð ég Katrínu á Bláu könnuna. Við settumst þar niður og fengum okkur pönnukökur með sultu og rjóma og drukkum heitt súkkulaði. Ég sagði henni frá bón Hannesar. Hún var ánægð fyrir mína hönd og ég fékk ekki betur heyrt en hana langi örlítið sjálfri að fá að taka þátt í rannsókninni. Kannski hefði ég frekar átt að stinga upp á henni en að taka þetta að mér, hún er nú gott sem nýútskrifuð og eflaust mun betri í svona háskólasamræðum. Hún hefur þar að auki meiri áhuga á raungreinum en ég, mér finnast tungumálin skemmtilegust.

Ég fylgdi henni heim um klukkan eitt en sá á heimleiðinni að ljósið í fangaklefa Hannesar var kveikt, þannig ég ákvað að kíkja inn til hans. Án þess ég viti nokkuð um það, þá grunar mig að hann sé trúlaus. Ég sá hann til að mynda ekki í kirkjunni og ég hef heyrt að margir vísinda- og fræðimenn þessa dagana aðhyllist trúleysi. Ég veit ekki hvort heimurinn sé nokkuð skárri án Guðs. Er ekki ágætt að vita af einhverjum eða einhverju sem tekur á móti okkur þegar við loks kveðjum þennan heim? Mér finnst það þægilegri tilhugsun en sú, að þegar þessu lífi lýkur taki ekkert við nema viðarkassi, mold og maðkar sem éta sig í gegnum rotnandi holdið. Hannes var enn að koma sér fyrir og hafði ekki haft tíma til að rannsaka marglytturnar að einhverju ráði. Hins vegar benti hann mér á nokkuð sem honum fannst óeðlilegt. Hann tók eina slíka úr fötunni og lagði á borð.

- Sjáðu hvað gerist, sagði hann.

Síðan sótti hann vatn í glas. Hann hellti úr glasinu yfir marglyttuna og innan tíðar fór hún öll að titra. Það var eins og líf kæmi aftur í hana, undarlegum bjarmi fór um hana all og hún kipptist við er hann ýtti við henni með blýanti. Ég horfði forviða á Hannes sem starði skælbrosandi á holdýrið, eins og stoltur eigandi hunds sem er nýbúinn að læra að sitja eftir skipun.

- Þær eru ekki dauðar, venjulega væru þær farnar að leysast upp eftir þetta langan tíma á þurru landi, sagði hann og leit á mig.

- Ég sé það, en er þetta ekki drykkjarvatn sem þú ert með þarna?

- Jú, ég veit ekki hvað veldur þessu. Þær liggja í saltvatni en samt sýna þær ekki sömu viðbrögð við því.

- Merkilegt! En hvers vegna í ósköpunum ætli þetta sé svona? Er þetta ekki frekar óeðlilegt?

- Þetta er í hæsta máta óeðlilegt, Hermann. Ég hreinlega veit ekki hvers vegna þær haga sér svona, en ætla mér að komast að því.

Við ræddum saman um stund en Hannes var á kafi í einhverjum kenningum og tilgátum þannig ég ákvað að láta hann einan. Ég skildi við hann þar sem hann sat við smásjána sína. Þetta atvik var mér mjög hugleikið á leið minni heim. Mér varð skyndilega hugsað til allra marglyttanna sem lágu á ströndinni í rigningunni í gær. Ætli ströndin hafi öll iðað af lífi? Mörg þúsund marglyttur sem kipptust við um leið og fyrstu droparnir tóku að falla. Mér finnst þessi tilhugsun, satt best að segja, hryllileg. Þegar ég kom heim og náði loks úr mér hrollinum, sat eftir ein hugsun. Hvað veldur þessu? Hvernig stóð á því að marglyttan lifnaði við er vatni var hellt yfir hana? Hvers vegna ætli þær bregðist ekki eins við sjó? Ég er mjög forvitinn um þetta. Hannes kemst vonandi að því hvað er að gerast með þessar marglyttur, hvort þetta sé einhver stökkbreyting eða afbrigði sem enginn hefur áður fundið, hann hlýtur að finna eitthvað út úr þessu. Ég vona það að minnsta kosti.

Undrin við Lönguströnd

14. október

 

Hvað hefur skaparinn gert yndislegra en rigningu?

Í dag hefur rignt sem hellt sé úr fötu. Breytingin er kærkomin, því loftið er ferskara eftir úrhellið. Vatnið hreinsar og þrátt fyrir að stækjan rísi að nýju, þá er samt eins og ofankoman hafi endurnært þorpið og ekki síst mann sjálfan. Það var ósköp notalegt að finna dropana falla á höfuðið á meðan ég synti í morgun. Aldrei þessu vant mætti Hólmgeir í laugina en var langt frá því að vera jafn hress og í gærkvöldi. Hann minntist ekkert á að hafa hitt mig og þegar ég þakkaði honum fyrir síðast, kom undarlegur svipur á andlit hans, eins og hann myndi ekki alveg hvenær það hafði verið. Ég sagði honum frá gærkvöldinu en hann kannaðist ekki við neitt. Hann reyndi að slá þessu öllu upp í létt grín en eitthvað við augu hans sló mig. Það var eins og í þeim væri einhver skelfing, grunur um eitthvað hræðilegt. Ég veit ekki hvað það var, en ég er nokkuð viss um hann hafi orðið mjög hvekktur við að heyra frásögn mína, eins og hún fæli í sér einhverja uppgötvun eða staðfestingu. Ég veit ekki af hverju ég hef þetta á tilfinningunni. Mér þykir hegðun hans í hæsta máta undarleg, því hann er vanur að koma til dyra eins og hann er klæddur. Það er langt frá því líkt honum að vera í einhverjum feluleikjum. Við höfum þekkst frá því við vorum smápollar, hvers vegna ætti hann að þurfa þess? Ég vona bara að hann jafni sem fyrst, en ég er mun sannfærðari nú en áður að eitthvað bjátar á. Ég ætla að heimsækja Öldu á morgun og ræða við hana, kannski kann hún einhverjar skýringar á þessu.

Fyrsti alvöru skóladagurinn var ánægjulegur. Krakkarnir iðuðu í sætunum og gátu vart hamið sig af gleði yfir því að kennslan skuli loksins vera byrjuð aftur. Skólaárið er umtalsvert styttra hér en til að mynda í höfuðstaðnum. Á því eru eðlilegar skýringar, krakkarnir sinna ýmsum störfum og foreldrar þurfa á þeim halda uns sumarleyfistíminn er liðinn. Við Katrín þurfum hins vegar að vera þeim mun duglegri að ýta á eftir þeim og tryggja að þau komist yfir álíka mikið efni og aðrir grunnskólanemendur, enda kennum við ennþá á laugardögum þrátt fyrir að það hafi verið afnumið á flestum öðrum stöðum. Við náðum ekki að spjalla mikið saman í dag, enda var svo sem í nægu að snúast, en engu að síður minnti Katrín mig á að fara og ræða við Hannes.

Ég leit því við á lögreglustöðinni á leið minni heim. Ég byrjaði á því að kíkja inn til Páls, hann sat við dökka skrifborðið sitt - skrifborðið sem ég man að faðir hans sat oft við og reykti pípu – og fletti í gegnum fréttablöðin. Bæjarpósturinn var nú þynnra lagi í dag, eins og venjulega á veturna en blaðið úr höfuðborginni var þykkt. Páll tók vel á móti mér og bauð upp á kaffi og kleinur. Ég sagði honum frá gærkvöldinu og ég sá ekki betur en hann hafi glott þegar ég sagði honum með hverjum ég hefði verið. Hann var nú samt ekkert að stríða mér, eins og hann hefði eflaust gert fyrir nokkrum árum. Páll gat dregið mann sundur og saman í háði, en samt var hann aldrei meinfýsinn eða rætinn. Hann gat verið svo fyndinn að maður komst vart hjá því að hlæja sjálfur. Hins vegar hefur hann ekki sýnt þá hlið á sér í langan tíma. Ég hygg að eftir hann tók við af föður sínum þá hafi hann fullorðnast og ákveðið að slík hegðun ætti ekki við lögreglustjóra. Með hverjum degi sem líður líkist hann sífellt meira og meira föður sínum. Ég bíð bara eftir því hann taki upp á því að reykja pípu.

Eftir stutt spjall þá sýndi Páll mér hvar Hannes hafði komið sér fyrir. Fangaklefinn er ekki stór en einhvern veginn hafði lögreglumönnunum tekist að koma þar fyrir löngu borði og stól. Hannes hafði sett upp alls kyns tilraunaglös og smásjá á því auk skriffæra og stílabókar. Hann var ekki við þegar ég kom, Páll sagði að hann hefði rölt út á strönd til að safna sýnum. Ég mætti honum hins vegar í dyrunum er ég var að fara.

- Sæll, sagði ég, - þú ert bara strax byrjaður.

- Já, er eftir nokkru að bíða, svaraði hann glaður í bragði, klæddur í svört stígvél og með rauða vatnsfötu. Í fyrstu hélt ég hann hefði fyllt fötuna af vatni en þegar ég gáði betur kom í ljós að í henni voru þrjár marglyttur. Ég fylgdi honum inn í klefa og við reyndum að finna góðan tíma fyrir heimsókn Hannesar í skólann. Þegar það hafði gengið eftir þakkaði ég honum fyrir og gerði mig líklegan til að hverfa á braut.

- Þú kennir líffræði, ekki satt, spurði Hannes.

- Jú, svona í og með, eins og flest annað. Hér er ekki alveg sama form á greinakennslu og í borginni, svaraði ég.

- Ertu ekki til í að aðstoða mig í þessa rannsókn? Gætir kannski kíkt á mig eftir kennslu og hjálpað mér? Það er svo þægilegt að hafa einhver til að spjalla við, einhvern sem hefur örlítið vit á líffræði. Mér sýnist þú vera einna líklegastur hér í plássinu til að geta orðið mér innan handar.

Ég var svo upp með mér að ég gat ekki neitað honum. Það er líka ágætt að vera í innsta hring, þurfa ekki að reiða sig á frásagnir annarra af framvindu málsins. Ég hlakka strax til morgundagsins. Ætli hann vinni á sunnudögum? Best að fara drífa sig að sofa, svo ég verði nú útsofinn og viðræðuhæfur.

 

---

 

Ég get ekki sofið, það er einhver óeirð í mér. Mér líður eins og vikuna sem pabbi dó. Ég man ennþá, eins og það hafi gerst í gær, þrátt fyrir ég hafi bara verið fimm ára þá, þegar séra Tómas og Dagbjartur, faðir Páls, komu heim með fréttirnar. Pabbi var sjómaður, eða öllu heldur trillukarl, eins og svo margir karlmenn í þorpinu. Veðrið hafði farið snarversnandi allan daginn og trillurnar skiluðu sér seint en þeir sem komu inn síðastir báru heim þær fréttir að þeir hefðu séð brotsjó skella á fleyinu hans pabba og draga það niður. Þeir gátu ekkert gert til að hjálpa honum. Mamma hélt utan um mig og stóð í anddyrinu á meðan hún hlustaði á mennina tvo. Fyrir utan hringdu kirkjuklukkurnar. Eyra mitt lá upp að kvið mömmu. Ég heyrði hvernig hjarta hennar sló ótt og títt. Ég leit upp og sá að neðri vörin titraði örlítið, en augnaráð hennar var kalt sem stál. Þeir vottuðu okkur samúð sína, Dagbjartur klappaði á koll minn og brosti hughreystandi til mín. Ég reif mig lausan og hljóp út. Leiðin lá niður á bryggju. Ég settist á einn bryggjustaurinn og sat þar í rigningu og hávaðaroki og beið eftir pabba, eins og ég hafði gert svo oft áður. Þegar Dagbjartur fann mig var ég holdvotur og hríðskalf.

Alla næstu viku mætti ég vongóður niður á bryggju og settist á þennan sama staur. Hinir strákarnir í þorpinu hlupu hlæjandi í faðm feðra sinna. Stundum köstuðu vinir pabba á mig kveðju en ég sat sem fastast, horfði út að fjarðarmynninu og svaraði:

- Ég er að bíða eftir pabba, hann fer alveg að koma.  

Skömmu síðar var haldin minningarathöfn. Það var í fyrsta og eina skiptið sem ég sá móður mína gráta. Eftir hana hætti ég að fara og setjast á staurinn minn og bíða eftir pabba.

Mér líður samt stundum eins og ég sitji ennþá á þessum bryggjustaur.    

Undrin við Lönguströnd

Elsku Sigga,

 

ég kom hingað í morgun með varðskipinu. Ferðin sóttist ágætlega, sjólag var með ágætum og skipstjórinn talaði um að það væri óvenjulegt miðað við árstíma. Það er þó langt frá því óvenjulegasta sem ég upplifði, verð ég að viðurkenna. Ég stóð í stafni er við sigldum síðasta spölinn. Yfir þessu litla þorpi fyrir miðjum firðinum var einhver sorg. Reykjarmökkur lá yfir öllu, eins og einhvers konar mara. Ég sá rústir skólahússins þar sem ég stóð, kolsvartar skáru þær sig frá snæviklæddum húsunum. Þau eru flest lágreist og standa í hlíðinni fyrir ofan eyri sem skagar út í fjörðinn. Fyrir utan hana er síðan baðströndin. Aðeins þrjú hús standa upp úr svo kalla mætti, það fyrsta er kirkjan sem trónir efst í hæðinni, þak hennar er rautt en sjálf byggingin er hvít. Þá ber að nefna hótelið en það hvíldi eitthvað myrkur yfir því er við komum, hvergi logaði ljós í glugga, á hvorugri hæðinni. Að lokum ber að nefna ráðhúsið, það er einfalt en glæsilegt, ber vitni um gamla tíma. Að mestu hlaðið steini að neðan en efri hæðin er byggð úr viði. Ég held, að þær myndi líka við það, því gluggapóstar og dyrakarmar hafa verið skreyttir útskurði og fallega málaðir. Ég varð hins vegar ekki var við neitt fólk á ferli.

Þegar við lögðum að stóð lögreglumaður á bryggjunni. Hann heitir Páll og á að aðstoða mig við rannsóknina. Það er tvennt sem ég ætla að minnast á, áður en lengra er haldið, til að gefa þér betri mynd af þorpinu. Það fyrra er lyktin. Hér er afskaplega óþægilegur óþefur. Brunalykt og stækjan af koluðum líkömum þeirra sem fórust í eldsvoðanum, en það er samt einhver undirliggjandi fnykur sem ég kem ekki fyrir mig. Eitthvað sem er mun viðbjóðslegra en hitt tvennt, þótt ótrúlegt megi virðast. Hitt sem mig langar til að nefna er þögnin. Þrúgandi og kæfandi þögn sem ekkert virðist geta rofið. Jafnvel þegar ég hitti Pál á bryggjunni talaði hann í lágum hljóðum og ég þurfti að hafa mig allan við til að heyra almennilega í honum.

Hann gerði mér stuttlega grein fyrir því sem hann hafði komist að. Ég ætla ekkert að vera ræða það sérstaklega hér, ég veit hversu illa þér er við þennan hluta starfs míns. Ég fékk úthlutaðri káetu í varðskipinu og ákvað að gista þar fremur en að vera trufla eiganda gistihússins. Mér skildist á Páli að hann hefði, ásamt svo mörgum hér, misst barn í eldinum.

Ég sakna þín. Ég hefði frekar kosið að vera áfram í borginni hjá ykkur Bjössa. Hann stækkar svo hratt, mér þykir alger synd að þurfa að vera hér vitandi af þér einni. Þú verður bara að vera duglega að hafa samband við mömmu og Sissu, ekki loka þig af. Leyfðu þeim að aðstoða þig með Bjössa litla, ég veit að mamma hefur afskaplega gaman af því.

Jæja, ég ætla að fara að halla mér. Það er langur dagur á morgun og nóg að gera. Ég ætla að athuga hvort ég fái ekki að hringja hjá skipstjóranum í þig, en það er ekki ætlast til þess, þannig ég geri mér engar vonir.

 

               Þinn elskandi,

                                    Jón Einarsson.

Undrin við Lönguströnd

VI

 

13. október

 

Jæja, hvar á ég eiginlega að byrja? Þetta hefur verið viðburðarríkur dagur, svo ekki sé nú minna sagt. Það verður reyndar alltaf upplit á þorpsbúum þegar við fáum gesti fyrir utan sumarleyfistímann. En hvað er ég að rausa, ætli sé ekki best að hefja frásögnina á byrjuninni.

Eins og flesta morgna gekk ég upp í sundlaug eftir morgunmat. Þar hitti ég fyrir meðal annarra Pál, eins og ég hafði vonað. Við komum okkur vel fyrir í pottinum og ræddum saman í lágum hljóðum um Hólmgeir. Ég gerði honum grein fyrir áhyggjum mínum og sagði honum frá því sem ég hafði upplifað fyrir nokkrum dögum. Þetta virtist ekki koma Páli á óvart, hann kinkaði bara kolli dapur í bragði og svaraði:

- Ég hef líka tekið eftir því að eitthvað virðist hrjá hann, en hvað getum við svo sem gert? Ef hann leitar ekki til okkar, eigum við þá eitthvað að vera hnýsast í hans mál? Heldurðu að hann yrði sáttur við það?

- Ég er efins um það. Hann er hins vegar augljóslega alveg útkeyrður, á barmi taugaáfalls. Hann þarf að taka sér frí eða reyna að slappa aðeins af. Allavega meðan hann er að vinna úr sínum málum. Mig grunar, að Alda hafi líka tekið eftir þessu því ég mætti henni sama dag, hún arkaði út úr ráðhúsinu og virtist töluvert niðri fyrir. Ég veit ekki, hvort þetta tengist áhyggjum okkar, en mér finnst það mjög líklegt. Ég ætti náttúrulega ekki að vera slúðra þetta, ég hef bara áhyggjur af Hólmgeiri. Ætli það sé góð hugmynd að ræða við Öldu?

- Eflaust. Þó ekki væri nema til að athuga hvort hún hafi orðið vör við það sama, svaraði Páll og starði um stund fram fyrir sig annars hugar. Síðan bætti hann við: - Hún gæti hins vegar tekið því illa. Þú veist hvernig hún er. Farðu mjög varlega að henni, annars er hætt við að hún móðgist.

Skömmu síðar kvaddi hann mig og stóð upp úr pottinum. Sjálfur sat ég örlítið lengur og tók þátt í umræðum dagsins. Enn og aftur var marglyttumálið til umfjöllunar. Margir af sjómönnunum telja að marglytturnar drepi fiskinn hér í firðinum, fjöldi þeirra sé slíkur að ekki sé hugsanlegt að nokkurt annað líf þrífist. Mér finnst þær skýringar alveg jafn góðar sem hverjar aðrar.

Í dag komu nemendurnir. Ég fylgdist rólegur með hópnum streyma inn í stofuna. Að venju voru allir spariklæddir og ég laumaðist til að kíkja út um stofugluggann. Ég gat ekki komist hjá brosi, sumt breytist aldrei. Fyrir utan stóðu flestar mæðurnar prúðbúnar og biðu álíka eftirvæntingarfullar og börnin. Ég dreifði til þeirra stundaskránum og þeim fáu bókum sem ég hafði. Börnin sátu spariklædd og stillt á meðan ég fór yfir skólareglurnar og minnti þau á að ástunda nám sitt vel. Sama ræða og ég fór með í fyrra og árið þar áður. Ætli þau taki ekki eftir því? Í það minnsta þau elstu. Eftir um klukkustund kvaddi ég nemendurna og þau hlupu út þar sem mæður þeirra tóku á móti þeim. Næst myndi skarinn halda í verslunina til Gróu að kaupa skriffæri og stílabækur. Sumar venjur er þess virði að halda í. Ég held, að þetta sé ein þeirra. Ég gekk frá í stofunni og kíkti síðan inn til Katrínar. Hún var klædd í dökkan kjól og hvíta blússu, hún hafði sett hárið upp og varalitað sig. Hún sat í kennarastólnum, gleraugu hennar lágu á borðinu fyrir framan hana og það var eins og ég væri að sjá hana í alveg nýju ljósi. Ég stóð um stund í dyrunum og starði á hana, mér virtist hreinlega geisla af henni. Birtan sem barst inn á milli gluggatjaldana myndaði eins konar sólstaf sem baðaði hana í fölu ljósi og það virtist draga fram einstaka fegurð hennar. Ég ræskti mig og hún hrökk við.

- Guð minn góður, ég tók ekki eftir þér, Hermann, sagði hún og brosti um leið og hún setti upp gleraugun. Ég fann hvernig mér hitnaði í framan og reyndi því að afsaka mig einhvern veginn. Ég sneri því talinu strax að komu vísindamannsins og hvernig við gætum notfært okkur veru hans hér í skólastarfinu. Hún varð strax mjög hrifin af hugmynd minni og var fljótt komin á flug með ýmsar útfærslur á henni. Ég stóð bara og hlustaði hugfanginn á hana. Þegar klukkan tók að nálgast eitt og við vorum búin að snæða hvort okkar nesti bauð ég henni að koma með mér niður á höfn. Von var á strandferðaskipinu skömmu síðar og mig langaði til að vera viðstaddur er vísindamaðurinn kæmi til þorpsins. Ég er nefnilega ekki svo ólíkur húsmæðrunum, mér finnst gaman að sjá nýtt fólk og geta spjallað um nýjustu atburðina í þorpinu við fólk. Kannski er ég búinn að vera of lengi innan um börn. Úff, ef Katrín myndi heyra í mér, hún væri vís til að taka af mér höfuðið. Hún hefur ekki lítið agnúast út í gamaldagshugmyndir okkar hérna í þorpinu um hlutverk karla og kvenna. Seinasta vetur reyndi hún að halda fund í skólahúsinu fyrir konur til að kynna fyrir þeim nýjustu stefnurnar í kvennafræðum, eins og hún kallaði það. Því miður mættu ekki nema örfáar og flestar voru þær í yngri kantinum. Ætli Langaströnd sé nokkuð tilbúin fyrir nýjar hugmyndir í þeim efnum?

Við röltum rólega niður að höfn þegar við urðum vör við skipsflautu strandferðabátsins. Svart stefnið klauf sléttan hafflötinn og mér varð skyndilega hugsað til allra marglyttanna sem tættust í stundur í skrúfunni. Það var eitthvað við tilhugsunina sem olli mér ónotakennd, vitandi það að fjörðurinn var fullur af þessum undarlegu lífverum þótti mér frekar ógeðfelld hugsun. Samt var erfitt að koma auga á þær. Marglytturnar voru ósýnilegar undir kyrrlátu yfirborðinu. Við settumst á kassa skammt frá bryggjunni þar sem skipið leggur venjulega að. Ég tók fljótlega eftir þeim Páli og Hólmgeiri, þeir stóðu og ræddu saman í hálfum hljóðum. Mér sýndist Hólmgeir gjóa til mín augum og ég fékk á tilfinninguna að þeir væru að ræða um mig. Hann tók eftir að ég var að fylgjast með þeim og heilsaði mér, en mér virtist þeir ekkert áfjáðir í að spjalla við mig, þannig ég sat bara sem fastast við hlið Katrínar.

Ég verð nú samt að viðurkenna að vísindamaðurinn kom mér nokkuð á óvart. Skipið kom að bryggjunni skömmu eftir að við settumst og innan tíðar var búið að tryggja festarnar og landgangurinn kominn upp. Eftir nokkrar mínútur birtist dr. Hannes og þeir Hólmgeir og Páll flýttu sér til hans. Ég átti von á að hann væri virðulegur karlmaður í eldri kantinum, en undrun mín var þó nokkur þegar ungur, strákslegur spjátrungur kom í ljós. Hann var klæddur eftir nýjustu tísku, með hatt og staf og í ljósbrúnum frakka. Hann virtist þó ekki haltra eða þurfa stafsins við að öðru leyti en því að benda hafnarstarfsmönnunum á koffortin sín og til að skipa þeim fyrir. Hann heilsaði félögum mínum með handabandi og brosti svo breitt að það skein í hvítar tennurnar. Töskur og pinklar vísindamannsins var komið fyrir í bifreið lögreglunnar, en hann var samferða Páli og Hólmgeiri upp að hóteli. Á meðan þeir gengu þangað sveiflaði vísindamaðurinn priki sínu, eins og hann ætti þorpið og brosti til stúlknanna sem höfðu komið í forvitnisferð niður að höfn, líkt og ég, og bauð þeim góðan dag. Flestar flissuðu bara og roðnuðu. Ég skaut augum að Katrínu, sem fylgdist undarleg á svip með háttalagi hans. Eitthvað við svipinn á andliti hennar fór í taugarnar á mér.

Þegar þeir voru horfnir inn á hótel stóðum við loks á fætur og héldum aftur upp í skóla. Á leiðinni ræddum við um hvernig best væri að fá hann til að kíkja á nemendur okkar og leyfa þeim að kynnast honum. Rétt áður en við komum aftur að skólahúsinu stal ég hansarós úr garði einum og kom fyrir í hári hennar. Hún fór að hlæja og spurði hvað ég væri að gera. Ég var búinn að hugsa upp mjög gott svar, en náði bara að stama eitthvað um blómarósir. Hvers vegna ætli ég verði svona taugaveiklaður í návist kvenfólks? Sérstaklega þegar ég ætla mér að vera góður eða geri eitthvað fallegt fyrir þær? Það er eins og allt snúist á haus í kollinum á mér og ég kem varla upp orði. Ég fann að mér hitnaði í framan svo ég flýtti mér og faldi mig inni í stofunni minni. Það sem eftir lifði dags sat ég við skrifborðið mitt og reyndi að koma einhverju í verk, en ég er hræddur um að það litla sem ég gerði hafi verið heldur mikið dútl. Skömmu áður en ég fór heim bankaði Katrín þó upp á og spurði hvort ég vildi ekki borða með sér á hótelinu í kvöld.

- Jú, svaraði ég, - hvað stendur til?

- Ég er að vonast til að við gætum kynnst vísindamanninum, svaraði hún og hallaði sér að dyrastafnum.

- Nú, já, en ég get ábyggilega komið því í kring, með því að tala við Hólmgeir. Hann hlýtur að geta séð til þess.

- Já, en það er ekki jafn … persónulegt. Ég vil heldur að við gerum þetta sjálf. Ertu kannski ekki til í að koma með mér?

- Jú, jú, ég skal koma. Klukkan hvað?

Við ákváðum að hittast um klukkan sjö í anddyri hótelsins. Ég flýtti mér heim og lagðist í heitt bað. Ég reyndi eins og ég gat að slaka á, en það er eins og eitthvað sé í farvatninu. Ég geri mér ekki grein fyrir því hvað það er, en mér finnst eins og ég sé að upplifa lognið á undan storminum. Það er eitthvað sem bíður handan við mörk örlaganna og á eftir að gerast. Eins og exi sem bíður þess að falla með öllum sínum þunga á háls fórnarlambsins. Ég vona bara að það eigi eftir að koma mér vel. Samt er í mér einhver geigur, einhver undarlegum grunur um að það sem mun gerast á næstu dögum þurfi að gerast og muni gerast, án þess ég fái nokkuð við ráðið.

Katrín var komin á undan mér, hún stóð við afgreiðsluborðið og spjallaði við Sigurdísi, dóttur Kára hóteleiganda. Hún var í bláum kjól sem náði rétt niður fyrir hné og hafði leyft hárinu að falla niður á axlir. Ljóst hárið myndaði eins konar gylltan ramma um fíngert andlitið. Ég fann hvernig ég svitnaði í lófunum og mér leið eins og ég væri strengdur upp á þráð. Inni í matsalnum, sem var þéttsetinn, litu allmargir upp þegar hún tók eftir mér og heilsaði með því að kyssa mig á kinnina. Ég tautaði einhverja afsökun en hún virtist láta sér í léttu rúmi liggja að ég skyldi hafa komið seinna en hún. Innan tíðar vorum við sest og mér leið örlítið betur þá, enda gat ég grúft mig ofan í matseðilinn. Skömmu eftir að við vorum sest sparkaði Katrín laust í fótlegg minn undir borðinu. Ég leit upp úr matseðlinum hálfhissa en hún brosti bara og benti mér með höfuðhreyfingu á hvar vísindamaðurinn gekk inn í matsalinn. Hann hafði skipt um föt og kominn í dökkar buxur og ljósa skyrtu. Ég hálfskammaðist mín fyrir að vera í lúnu jakkafötunum, sem eiga þó að heita spariklæðin mín. Hann kinkaði kurteisilega kolli til gestanna á borðunum í kring. Eftir að hann var sestur var sem alda færi yfir gestahópinn, óvenju margir hölluðu sér að borðfélögum sínum til að sýna að þeir væru inni í nýjasta slúðrinu. Það var samt eins og Katrín læsi hugsanir mínar, því hún lagði hönd sína á mína og strauk blíðlega yfir hana.

- Hafðu ekki áhyggjur, Hermann minn, mér finnst þú mjög fínn í kvöld. Auk þess skiptir útlitið ekki jafn miklu máli og hjartalag manns, sagði hún og horfði um stund í augu mér. Síðan bætti hún við með laumulegt bros á vörum.

- Bláu augun þín eru líka mun fallegri en hans.

Á svipuðum tíma og Tinna bar fram kvöldverð okkar birtist Hólmgeir í dyrunum. Hann fór rakleiðis að borði vísindamannsins og bauð sjálfum sér sæti. Þeir ræddu saman á meðan vísindamaðurinn borðaði, Hólmgeir pantaði sér hins vegar koníaksglas og kaffi og dreypti á hvoru tveggja á meðan hinn át. Þegar hann hafði lokið úr glasinu og bollanum stóð hann á fætur. Hann rak augun í mig og sá Katrínu við borðið hjá mér. Hann brosti út í annað og kom yfir til okkar. Hann sló létt í öxl mína og sagði:

- Nei, sæll og blessaður, Hemmi minn. Eruð þið kennararnir að fagna við upphaf nýs skólaárs?

- Ja, ætli ekki megi segja það, svaraði ég hálfkindarlegur, enda vissi ég varla hvernig ég átti að taka á móti honum. Mér datt einna helst í hug að hann væri drukkinn, sérstaklega eftir að ég fann hversu ramma áfengislykt lagði frá honum.

- Það er ágætt. Gott fyrir ykkur að lyfta ykkur upp endrum og eins. Ég er annars á hraðferð, má ekkert vera að því að spjalla við ykkur, þótt glaður vildi, sagði hann og kvaddi. Ég leit á Katrínu og gat ekki varist brosi. Við ræddum saman um heilmargt á meðan við snæddum og ég naut þess að vera í félagsskap hennar.

- Hann heitir Hannes, sagði hún eitt sinn er vísindamanninn bar á góma og gaut augum að honum.

- Ég veit, svaraði ég og bætti síðan við: - Hólmgeir var búinn að segja mér það, ég bara gleymdi að láta þig vita.

Annars var kvöldið virkilega skemmtilegt. Upp úr hálfellefu ákváðum við þó að ljúka þessu og stóðum á fætur. Á leið minni að afgreiðsluborðinu gaf ég mig á tal við Hannes og kynnti mig. Ég gerði honum grein fyrir hugmyndum okkar Katrínar og hann tók nokkuð vel í þær. Hann bað mig um að minna sig á samtal okkar og sagði mér hvar hann væri að finna. Svo virðist vera sem hann hafi fengið annan fangaklefa lögreglustöðvarinnar til afnota sem rannsóknarstofu. Kannski ekki furða, ég efast um að Kári hafi viljað lána herbergi til þeirra starfa og skólahúsið er upptekið. Það gistir hvort eð er aldrei neinn í þessum fangaklefum, ef eitthvað kemur fyrir þá er viðkomandi oftast bara látinn sitja heima hjá sér. Það er helst að strákarnir gerist full duglegir í drykkjunni þegar böll eru á sumrin, en á veturna er hér yfirleitt allt með kyrrum kjörum.

Undrin við Lönguströnd

V

 

12. október

 

Merkilegt hvað mörgum finnst óþægilegt að vera í þoku. Mér finnst það einmitt ákaflega notalegt. Þá er eins og hægist á öllu, fólk fer hljóðlega um og næstum að maður fái á tilfinninguna að ekki megi raska ró þokunnar. Öll hljóð verða svo ankannaleg og fjarlæg, líkt og þau eigi sér enga uppsprettu, þar sem ekki verður komið auga á hvaðan þau koma. Þegar ég vaknaði í morgun lá hnausþykkt mistur yfir öllu, það var eins og þorpið hefði verið vafið inn í bómull. Húsin minntu frekar á skugga þeirra sjálfra og hið sama má segja um íbúa Löngustrandar. Það sást vart á milli húsa og þegar ég kom út fann ég hversu kalt var. Örsmáar ísnálar svifu um og strukust öðru hvoru við vanga minn, líkt og frosnir fingur. Allt var dauðahljótt er ég rölti út í sundlaug, hvergi var sála á ferli og ég glotti með sjálfum mér, því þessi stund var eins og hún hefði verið klippt úr draumi. Engu að síður var einhver rafmögnuð spenna í loftinu. Ég áttaði mig ekki alveg á hvað það var en mér leið eins og eitthvað væri að, eitthvað væri breytt. Mér fannst eins og ég væri ekki einn, ég leit um öxl nokkrum sinnum til að sannreyna að enginn væri að elta mig. Ég kom ekki auga á neinn. Þetta var í rauninni í fyrsta sinn sem ég hef fundið fyrir ónotakennd í þoku.

Í allan dag hefur skýfallið legið yfir þorpinu. Sólarupprás dró lítillega úr þykkt þokunnar en virtist mér jafnframt auka á dulúðina sem henni fylgdi. Skuggar húsa virtust dökkna og dýpka, styttur fengu á sig undarlegan og fjarlægan blæ. Eftir því sem leið á daginn létti örlítið meira til en aldrei hvarf þokan að fullu. Kannski vegna þess að það hefur verið logn, vind hefur vart hreyft að ráði. Við höfnina stóðu sjómennirnir er ég átti þar leið framhjá um hádegisbilið og spjölluðu saman. Enginn þeirra hafði farið út í dag. Ég rabbaði við þá um stund og komst að því að hér í firðinum er ekki hægt að fiska nokkurn skapaðan hlut, marglyttur vefjast um veiðafærin og þeir fáu fiskar sem koma á annað borð upp eru dauðir. Þetta kemur heim og saman við það sem Páll talaði um í pottinum í morgun. Hann sagði, eftir að hafa kíkt út á baðströnd, að hann hafi komið auga á hræ fiska í aðstreyminu og í fjörunni. Hvers vegna ætli þeir hafi ekki verið þegar við komum fyrst?

Það er samt eins og þokan hafi magnað upp stækjuna frá ströndinni. Þessi súra rotnunarlykt hefur aukist og ég sá þó nokkra sem gengu um með einhvers konar vörn, sumir voru með andlitsgrímur en aðrir smurðu lyktsterku kremi undir nef sér, ég held að það sé einhvers konar mentólsmyrsli, kannski ég ætti að fá mér þannig? Þessi óþefur er skelfilegur og mér verður hreinlega flökurt við að koma út á morgnana. Kannski er það bara sú áminning sem hann ber með sér, sýninni af marglyttunum skýtur upp í huga mér um leið og ég finn hann. Mikið væri nú gott að fá örlitla golu, til að feykja þessum daun á haf út.

Ég sat fram eftir kvöldi í skólahúsinu og las mér til um marglyttur. Ég var þar aleinn því Katrín hafði fyrir löngu farið heim. Það er mér svo sem engin nýlunda að vera einn í húsinu, en mér leið hálfkjánalega áðan. Ég veit ekki af hverju, en þessi tilfinning læddist engu að síður að mér. Ég dró fram allar þær líffræðibækur sem ég fann og fletti fram og aftur í þeim. Því miður var ekki mikið á þeim að græða, ekki nema örfáar myndir og latnesk heiti þeirra tegunda sem voru sýndar. Mér er hugleikið hvers vegna þetta hafi gerst? Getur verið að eitthvað í umhverfinu, sjónum, hafi breyst? Orðið til þess að vistkerfið hrundi? Ég komst hins vegar ekki að neinni niðurstöðu, enda hef engar forsendur til þess. Ég er bara kennari.

Á morgun kemur vísindamaðurinn. Það verður gaman að heyra hvort hann kunni einhverjar skýringar á þessu. Mér heyrðist hins vegar á Hólmgeiri, að þessi maður hafi ætlað sér að rannsaka þennan atburð. Ég ætti kannski að tala við hann og reyna fá hann til að spjalla við krakkana í skólanum, þau hefðu ábyggilega gaman af því að ræða við alvöru vísindamann. Katrín verður eflaust ánægð með þessa hugmynd mína, hún er svo mikið fyrir svona lagað. Ég fæ vonandi fallegt bros frá henni. Á morgun tökum við Katrín líka á móti krökkunum í fyrsta sinn þennan vetur. Þau munu koma til að taka við námsbókum og stundaskrám. Ég vildi óska þess ég gæti látið alla hafa bækur, en það er því miður ekki hægt. Ég get hreinlega ekki látið nemendur fá bækur sem hanga varla saman eða vantar á kápuna og einhverjar opnur. Ég hef reynt að skipuleggja það þannig, að systkini eru saman um bækur eða nágrannar. Þannig vona ég að bækurnar nýtist sem best.

Á leið minni heim tók ég eftir að enn logaði ljós á skrifstofu Hólmgeirs og ég fékk ekki betur séð en hann væri enn þar við vinnu. Ég vona að hann ofgeri sér nú ekki. Honum hættir til að taka starf sitt full hátíðlega. Ég veit hann hefur í mörg horn að líta en ég get ekki horft framhjá heimsókn minni fyrr í vikunni. Ég hef áhyggjur af honum. Honum virtist líða illa og hann hefur ekkert mætt í sund undanfarna daga. Ég veit ekki hvort ég eigi að vera hnýsast eitthvað í einkamál hans. Myndi ekki sannur vinur gera það? Hann kannski biður um aðstoð þegar hann þarf á henni að halda. Ég ætla að ræða þetta mál við Pál á morgun í sundlauginni. Hann veit hvað gera skal.