Undrin við Lönguströnd

IV

 

11. október

 

Dagurinn var frekar tilbreytingarlítill. Ætli íbúar Löngustrandar séu ekki farnir að venjast óþefnum eða búnir að fá nóg af því að ræða þennan undarlega atburð? Allavega er ég gott sem hættur að velta stækjunni fyrir mér. Fyrst þegar ég kom út í morgun fann ég hvernig hún myndaði sviða í andlitinu en síðan var eins og ég yrði annað hvort ónæmur fyrir henni eða svo dofinn í nefinu vegna áreitisins að lyktarskynið fór í verkfall. Hvort heldur sem var, þá er ég feginn að þurfa ekki lengur að finna þennan fnyk. Skrýtið samt hve maður getur vanið og sætt sig við ótrúlega margt. Þúsundir marglytta liggja úldnar í fjörunni og stækjan eftir því, samt heldur maður áfram eins og ekkert hafi í skorist. Það virðist sama hvaða aðstæður mannskepnan kemst í, sama hve umhverfi hennar er óvistlegt, alltaf finnur hún leið til að komast af. Í þurrustu eyðimörkum jafnt sem köldustu heimskautasvæðum. Svo sem ekkert draumalíf á þessum stöðum, en samt hafa flokkar fólks fundið leið til að búa þar. Hefur nokkur dýrategund slíka yfirburði? Þvílíka fjölhæfni?

Ég eyddi deginum í skólahúsinu og reyndi að koma einhverju lagi á bókakostinn. Það er alveg deginum ljósara að kaupa þarf tölvert af bókum, þó ekki væri nema fyrir önnina eftir jól, þá myndi það strax vera mun skárra. Ég vil síður að börnin séu tvö til þrjú um hverja bók, eins og ég þurfti að hafa skipulagið í fyrra. Samt læðist að mér sá grunur að bæjarfélagið láti það liggja milli hluta, eins og síðasta vetur, að versla inn það sem vantar upp á. Hvernig er hægt að vinna við þessar aðstæður? Ég hef oft rætt þetta við Hólmgeir og þó hann sé allur af vilja gerður, þá ræður hann þessu víst ekki einn. Stundum finnst mér eins og ég eigi að ausa vitneskjunni upp úr mér og nemendurnir eigi bara að læra það sem ég segi. Kjafturinn og krítin, kallaði þetta einhver, en þannig er þetta bara ekki. Við verðum að hafa bækur.

Katrín mætti til vinnu í dag og var nokkuð hress. Við spjölluðum saman í hádeginu og ákváðum að reyna halda skólaskemmtun í fyrra fallinu þetta árið. Það dróst of lengi í fyrra. Hún vill að við setjum upp leikrit, það gæti verið gaman. Af hverju er ég ekki lengur jafn hugmyndaríkur og hún? Mér finnst, eins og ég sé fastur í einhverjum skrifstofustörfum, einhvern veginn orðinn að svona blók sem hugsar meira um umbúðirnar en innihaldið. Er það svo? Ég var ekki þannig. Einhvern tíma hefði það ekki skipt mig máli hvort allir hefðu bækur eða ekki. Hefur reynslan þá haft jákvæð eða neikvæð áhrif?

Eftir kvöldmat gekk ég niður að baðströnd. Það kom mér nokkuð á óvart að rekast á Skelmi þar. Hann sést vanalega ekki þeim megin í þorpinu, þar sem kofaræksni hans er alveg hinum megin og hann heldur sig eiginlega bara þar, nema þegar hann vantar eitthvað innan úr þorpi. Eftir því sem mér skilst á þeim sem til þekkja, þá er honum meinilla við ströndina og alla þá gesti sem hún dregur að sér. Hann var ennþá í sama frakka og er ég hitti hann síðast, ég gat næstum fundið óþefinn af honum þar sem ég stóð. Mér finnst ég geta enn fundið lýsislyktina af fingrum mínum, það er sama hve ég skrúbba hendur mínar og þvæ, af vill hún ekki. Kannski er þetta bara í nösunum á mér. Skelmir sat á stóru, sjóbörðu grjóti neðarlega í varnargarðinum og horfði yfir ströndina, næstum dreyminn á svip. Ef ég hefði ætti að ráða í látbragð hans myndi ég segja að hann hefði líklega í fyrsta skipti sýnt af sér einhverja tilburði í áttina að því að vera hamingjusamur. En ég þekki hann ekki neitt og get ekki dæmt um hvort svo hafi verið í raun og veru. Sólin var að síga niður fyrir sjóndeildarhringinn og kastaði fölbleikum bjarma á allt. Geislarnir spegluðust í glæru formi úldnandi marglyttanna, ströndin virtist öðlast bleikt líf í aftanskærunni. Ég heilsaði Skelmi, hann leit á mig en svaraði engu. Við fylgdumst í þögn með sólinni hníga til viðar. Er hún var sest stóð Skelmir á fætur, teygði sig í staf sem lá við hlið hans og sneri sér að mér.

- Vissirðu að marglyttur eru að mestu vatn, spurði hann og starði á mig. Það var eitthvert blik í auga hans sem ég átti erfitt með að átta mig á.  

- Ja, erum við ekki öll að mestu vatn, svaraði ég og reyndi að hljóma hress, eins og nærvera hans hefði engin áhrif á mig.

- Láttu ekki eins og kjáni.

Eftir stutta stund bætti hann síðan við:

- Hugsaðu þér blöðru, fulla af lofti en hún er lifandi, bæði grimm og hættuleg. Hún ræðst gegn þér og tekur þig af lífi með eitri og rafmagni. Samt er hún úr lofti, að mestu úr lofti og það er nóg af því umhverfis okkur, ekki satt? Þannig eru marglyttur, lifandi vatn í vatni . . . vatn í vatni, grimmara en þú getur nokkurn tímann gert þér hugarlund.

Eitthvað við röddu hans smaug í gegnum merg og bein og náði ísköldu taki á meðvitund minni. Hún var hrjúf og gróf, djúpur tónn hennar barst í gegnum rökkrið og fangaði athygli mína. Ég hef aldrei hugsað mikið um þessar lífverur, nema núna rétt síðustu daga af augljósum ástæðum. Þegar hann hafði lokið máli sínu gekk hann á brott. Eftir stóð ég og starði með skelfingu á þær þúsundir marglytta er lágu lífvana á ströndinni.

Ég er enn að reyna hrista þessa mynd úr höfðinu.

Undrin við Lönguströnd

III

 

10. október

 

Líklega er fátt meira rætt meðal bæjarbúa en hið furðulega náttúrufyrirbrigði. Ég fór, eins og venjulega, í sundlaugina í morgun. Þar hitti ég fyrir Pál og Kára, en Hólmgeir lét ekki sjá sig. Við ræddum málið fram og aftur en komumst í raun að engri niðurstöðu. Enda svo sem ekki hægt að ætlast til þess, enginn af okkur er menntaður í slíkum fræðum og við getum því bara dregið yfirborðskenndar ályktanir af þeim upplýsingum sem við höfum. Það er erfitt að komast hjá því að hugsa um þennan atburð, maður er sífellt minntur á hann þegar út er komið, slíkur er fnykurinn.

Það rigndi þegar ég kom út úr sundlaugarhúsinu. Ég staldraði við í anddyrinu til að klæða mig í úlpuna mína og setja upp hattinn en kom þá auga á Skelmi. Gamli maðurinn stóð við horn á hvítmáluðu húsi neðar í götunni og starði til mín með sínu eina heila auga. Í fyrstu hélt ég að hann væri að fylgjast með mér. Skelmir er um margt sérkennilegur. Hann fluttist hingað fyrir mörgum árum en hefur aldrei náð að festa hér rætur. Þeir eru fáir íbúarnir sem sýna honum og uppátækjum hans umburðarlyndi og ég man hversu faðir minn blótaði alltaf kæmi hann auga á hann einhvers staðar nálægt sér. Það er eitt af því fáa sem ég man um föður minn. Sem barni var mér hótað því að ef ég hagaði mér ekki vel, þá yrði ég sendur til Skelmis. Ég man að ég lá sumar nætur andvaka af ótta við að móðir mín myndi láta verða af því. Í raun heitir hann Ívar en hefur alla tíð þurft að bera þetta ljóta uppnefni og ég efast um að margir muni hvert raunverulegt nafn hans er. Með honum kom Alda dóttir hans, hún er tveimur árum yngri en við Páll en jafnaldra Hólmgeirs. Ég flýtti mér út en er hann sá mig snerist hann á hæli og haltraði í burtu. Ég tók á mig stökk og náði honum fljótt. Ég greip í frakkakraga hans, en ég hefði betur látið það ógert. Hönd mín var þakin hreisturflögum og angaði af lýsi, lykt sem ég hef ekki náð að þvo almennilega af mér. Það er alltaf hálfundarlegt að hitta Skelmi. Andlit hans er gott sem afmyndað, langt ör nær frá hárrótum og niður yfir vinstra augað allt að munnvikum. Ég veit ekki hvernig hann náði í það, held reyndar að enginn hér í þorpinu viti það. Nema kannski Alda. Ég hef aldrei haft það mikil samskipti við hann, að ég hafi vanist því að horfa inn í tóma augntótt. Ég skil ekki af hverju hann notar ekki lepp eða gerviauga, hann gæti að minnsta kosti látið ganga betur frá tóttinni en nú er. Honum virðist hins vegar vera sama, jafnvel þó fólki pískri og börn atist í honum þegar hann gengur hjá. Eins og gefur að skilja hafa spunnist margar sögur um hann, mislífseigar þó, en líklega hefur enginn lifað jafn lengi og sú, að hann stundi kukl ýmis konar.

- Sæll, Skelmir, sagði ég og reyndi að hljóma nokkuð eðlilegur.

- Hvað vilt þú, svaraði hann rámur og virtist frekar pirraður. Hann kippti að sér hendinni og losaði frakkann úr taki mínu. Ég ræskti mig og gerði mér skyndilega grein fyrir hversu fáránleg þessi aðstaða var. Mér varð svarafátt í fyrstu en ákvað að spyrja hann, eins og ég hef spurt svo marga íbúa, út í marglyttumálið.

- Mig langaði bara til að heyra hvað þér finnst um fundinn á baðströndinni. Þú hefur heyrt af honum, ekki satt?

Það hnussaði í honum. Skelmir snerist á hæli og haltraði í burtu, muldrandi eitthvað sem ég átti erfitt með að greina. Ég stóð eins og glópur úti á miðju stræti, lafmóður eftir hlaupin og horfði á eftir honum hverfa út götuna. Ég dreif mig af stað og gekk niður að ráðhúsi. Mig vantaði heimild til að panta nýjar bækur í skólann. Þar sem ég hef kennt hér lengur en Katrín gegni ég hlutverki nokkurs konar skólastjóra, þrátt fyrir að hún væri eflaust betur til þess fallin en ég. Er ég kom inn á Aðalstræti sá ég hvar Alda, dóttir Skelmis, gekk í fússi út úr ráðhúsinu. Það kom þorpsbúum algerlega í opna skjöldu þegar það spurðist út að hún og Hólmgeir væru að draga sig saman. Mörgum fannst sem þar væri hann að taka niður fyrir sig en ég skil hann ágætlega. Alda er viðkunnanleg og einkar elskuleg heim að sækja. Hún hefur lagt sig fram um að kynnast okkur vinum hans, en hún ræðir hins vegar aldrei um föður sinn eða uppvöxt sinn, í það minnsta ekki svo ég hafi heyrt til. Hún er afskaplega ólík föður sínum, hann grófbyggður og að því er virðist illa farinn, ef svo mætti til orða taka, en hún fíngerð og smábeinótt. Ég hef aldrei hitt hana án þess hún hafi að minnsta kosti sett upp hárið, hún hefur sig alltaf til og fylgist vel með nýjustu tísku. Augu hennar eru græn og seiðandi, Hólmgeir talaði um það á sínum tíma að hann gæti horft í þau endalaust. Þegar samdráttur þeirra komst í hámæli voru margir sem göntuðust við hann og líktu sambandi þeirra við ævintýrinu um Öskubusku. Öldu virtist vera nokkuð mikið niðri fyrir er við mættumst. Ég tók ofan og heilsaði henni. Svipur hennar mýktist örlítið og hún svaraði:

- Komið þér sælir, Hermann.

Þrátt fyrir að þau hafi verið gift í hátt í 15 ár og við þekkst umtalsvert lengur hefur hún ekki vanið sig af því að þéra okkur vini Hólmgeirs. Hún segist vilja halda í góða siði og almenna kurteisi þegar við höfum farið fram á að hún þúi okkur. Við höfum fyrir löngu lært að það þýðir lítið að fá hana ofan af því, það sem hún á annað borð ákveður eða bítur í sig, heldur hún fast í. Við skiptumst ekki á fleiri orðum. Alda hélt sína leið áður en ég náði að svara henni og gaf sterklega til kynna að hún hefði ekki áhuga á að spjalla við mig. Ég fór því inn í ráðhúsið.

Kolbrún, ritari Hólmgeirs, sat við skrifborðið sitt og grúfði sig yfir einhverja pappíra er ég gekk inn. Klukkan var svo sem ekki margt og fáir mættir til vinnu. Hún leit upp er ég nálgaðist og ég tók eftir að hún hafði verið að brynna músum. Í annað skipti í þessari viku kem ég að konu sem hefur nýlega grátið. Hún brosti og bauð mig velkominn, sagði að Hólmgeir sæti inni hjá sér um leið og hún stóð upp og hvarf inn á klósett. Ég horfi á eftir henni uns dyrnar höfðu lokast. Kolbrún er ein af þessum kvenmönnum sem ekkert þurfa að hafa fyrir að öðlast athygli karlmanna. Ljóst hárið, rauðar varirnar og munúðarfullar hreyfingar hennar tryggja að ekki eingöngu menn líta við er hún gengur hjá. Hún flutti hingað fyrir þremur árum, í fyrstu vann hún á hótelinu hjá Kára en þegar það losnaði staða í ráðhúsinu bauð Hólmgeir henni hana.

Hólmgeir stóð við skenk sem er undir glugga og horfði út yfir Aðalstræti. Hinum megin við rúðuna hímdu húsin grámygluleg í haustinu, eins og þeim væri jafn mikil eftirsjá í sumrinu og okkur íbúunum. Mér sýndist hann halda á glasi með gulbrúnum vökva í, hann kláraði í fljótheitum úr því er hann sá mig. Um leið og hann kyngdi drykknum gretti hann sig. Hann hefur eflaust áttað sig á svipnum á andliti mínu, því hann brosti og sagði afsakandi:

- Það er margt sem sækir að mér þessa dagana, maður verður að róa taugarnar, þú skilur.

Ég var ekki viss um hvernig ég ætti að taka þessu. Ég átti erfitt með að ímynda mér að þetta marglyttumál geti verið svo taugastrekkjandi að hann þurfi bleyta upp í sér fyrir klukkan tíu að morgni til. Ætli eitthvað bjáti á hjá þeim Öldu? Ég hefði kannski átt að ganga á lagið og spyrja hann út í hvað væri að angra hann. Eflaust hefðu svör hans varpað einhverju ljósi á háttalag hans undanfarna daga. Mér fannst það bara ekki við hæfi. Einkamál manns eru einkamál hans.

- Er nokkuð að frétta af málinu, spurði ég. Hólmgeir virtist skyndilega koma til sjálfs sín, það birti yfir andliti hans og hann flýtti sér að dökku skrifborðinu. Hann rótaði um stund á borðinu uns hann fann það sem hann var að leita að. Hann lyfti litlum, hvítum miða. Ég myndi segja að hann hafi verið sigri hrósandi en það er kannski full sterkt til orða tekið. Hann var þó sýnilega ánægður.

- Já, ég hafði samband í gær í háskólann í höfuðborginni og þeir ætla að senda hingað vísindamann, svaraði hann loks.

- Veistu hvað hann heitir eða hver það er sem þeir ætla að senda?

- Já, dr. Hannes Thoroddssen, sjávarlíffræðingur. Ég ræddi við hann um stund í gær og hann var mjög áhugasamur um að koma og rannsaka þetta fyrirbæri.

- Hvað með hreinsun? Á ekkert að skola þessum hræum í burtu? Stækjan er svo sem ekki jafn slæm í dag og hún var fyrir tveimur dögum. Ég veit ekki hvort það er vegna þess ég er farinn að venjast henni.

- Já, ég er nú í óða önn að skipuleggja hana. Þetta ætti að skýrast á næstu dögum, svaraði hann.

Við ræddum þetta um stund uns ég ákvað að koma mér að erindinu. Hólmgeir tók ágætlega í bón mína og sagðist ætla að skoða hvað hann gæti gert fyrir okkur Katrínu. Ég þurfti að minna hann á að hann væri í raun ekki að gera þetta fyrir okkur heldur fyrir nemendurna. Það er skrýtið að hugsa til þess, að jafnvel stjórnmálamenn, sem eiga nú að hafa vit fyrir fjöldanum, sjá stundum ekki skóginn fyrir trjánum. Sérstaklega þegar kemur að menntamálum. Ég hef hlustað á umræður þingmanna í útvarpinu og verð að viðurkenna að sumt af því sem sagt er þar, er hreinasta vitleysa. Sleggjudómar sem hent er fram af vankunnáttu og þekkingarleysi. Einna verst finnst mér þó hversu sjaldan þeir sem stjórna skilja að sá peningur sem lagður er í menntun er fjárfesting til framtíðar.

Ég fór upp í skóla eftir að hafa lokið erindum mínum í ráðhúsinu. Ég kom þó litlu í verk, því náttúran og fyrirbrigðið með marglytturnar áttu hug minn allan. Ætli vísindamaðurinn geti komist að því hvað hefur orðið til þess að allar marglytturnar  hafi endað á baðströndinni? Sama hversu ég brýt um það heilann því undarlegra finnst mér það. Hvernig ætli standi á þessu? Hvaða skýringu er að finna á þessu furðulega fyrirbrigði? Ég læt þetta vera lokaorðin í kvöld.

Undrin við Lönguströnd

II

 

9. október  

 

Ég hrökk upp með andfælum þegar eitthvað þungt skall á húsþakinu. Er ég leit út um svefnherbergisgluggann sá ég hvernig veðrið hamaðist, sjórinn gekk yfir hafnargarðinn og kastaði smábátunum til og frá. Öskrandi vindurinn þeytti spýtnabraki og rusli hátt í loft, sem fiður væri. Áður en nóttin var úti átti ég eftir að heyra fleiri hluti lenda í húsinu mínu. Ég þorði ekki fyrir mitt litla líf að fara út. Ég lá uppi í rúmi og hlustaði á veðurofsann kyrja sinn myrka söng. Það hvein í mæninum og undir sænginni óskaði ég þess að krafturinn rifi ekki þakið hreinlega af. Undir morgun rann á mig svefnhöfgi og ég hvarf inn um hlið Morfeusar. Ég veit ekki hvort það hafi einfaldlega verið óveðrið, en mig dreymdi ákaflega illa og þegar ég vaknaði fannst mér ég varla hafa hvílst neitt að ráði. Mér fannst sem ég væri á kafi í vatni og ætti mér engrar undankomu auðið, einhvers staðar handan við sjónmörk mín var ég viss um að eitthvað fylgdist með mér, - eitthvað sem kveikti með mér ugg.

Jafn skelfilegt og veðrið var síðustu nótt var morguninn fagur. Þar sem ég stóð við eldhúsgluggann og starði út yfir fjörðinn, fannst mér eins og einhver undarlegur friður væri yfir öllu. Nokkrir sólstafir teygðu sig niður og snertu gáraðan hafflötinn og örfáir geislar léku sér í skógivaxinni hlíðinni hinum megin fjarðarins. Gult, rautt og appelsínugult laufþykknið kallaðist á við skugga og ljós, myndaði seiðandi sjónarspil birtu og lita. Um stund óskaði ég þess að vera listmálari, til að geta fangað þetta augnablik en hæfileikar mínir á því sviði eru víst af frekar skornum skammti. Ef ég ætti nógu fögur orð, líkt og skáldin hér áður fyrr, þá hefði ég ort um þetta augnablik ljóð. Ég myndi kalla það Eilíft andartak að hausti. En ég verð seint flokkaður í hóp skálda, þrátt fyrir máttlitlar tilraunir mínar. Það að fá tvö ljóð birt í bæjarblaðinu telst vart til afreka á sviði ritlistarinnar.

Eftir ég lauk við morgunmatinn tók ég til sundfötin mín. Þegar ég kom út varð ég var við skelfilega stækju. Eins og eitthvað dragúldið væri skammt frá mér. Ég leit í kringum mig en tók ekki eftir neinu. Ég hélt í humátt að sundlauginni og viðraði í allar áttir, til að komast að hvaðan fnykinn bæri að. Hvar sem ég mætti öðrum íbúum var ekki um annað rætt en þessa ógeðfelldu lykt. Ég ákvað að fara ekki í sund, mig hreinlega hryllti við að vera úti. Eins og mér hafði fundist morguninn fagur. Mig langaði heldur að vera inni og loka að mér. Sundfötunum skilaði ég aftur heim og sá þá hvar tveir menn gengu nokkuð rösklega út að baðströnd. Mér sýndist annar þeirra vera Páll, en hann er nokkuð auðþekktur á dökkum einkennisklæðnaði sínum og af því hann er hærri en flestir menn í þorpinu.

Ég flýtti mér að elta þá. Þeir hurfu úr sjónmáli skömmu áður en ég kom inn á Strandgötu en eftir stutta leit sá ég hvar mennirnir stóðu á grjótgarðinum fyrir ofan baðströndina. Ég greikkaði sporið og náði þeim innan skamms. Vissulega var annar þeirra Páll en það kom mér á óvart að sjá Hólmgeir, bæjarstjóra, með honum. Stækjan var mun sterkari og mér fannst næstum ólíft þarna við ströndina. Ég fann hvernig tár þrýstu sér fram í augnkrókana og ég þurfti að hafa mig allan við að kúgast ekki. Líkt og við Páll ólst Hólmgeir upp hér á Lönguströnd en hann er samt af ólíku sauðahúsi. Foreldrar hans voru kaupmannshjónin hér í plássinu og hann var alltaf á ákveðinn hátt hafinn yfir okkur. Kannski að virðingin sem foreldrar okkar báru fyrir hjónunum hafi smitast á okkur. Eftir að foreldrar hans féllu frá tók hann við versluninni en seldi hana nokkrum mánuðum síðar og hellti sér út í bæjarpólitíkina. Það kom okkur Páli svo sem ekki á óvart - reyndar kom það fæstum sem þekkja hann á óvart - því hann var alltaf framarlega í félagslífinu í skólanum á sínum tíma og á kafi í ungmennafélagsstarfinu. Ég kastaði kveðju á þá en þegar þeir sneru sér að mér, fannst mér eins og þeim væri illa við að ég truflaði þá. Augnaráð Hólmgeirs var flöktandi og hann forðaðist eins og heitan eldinn að horfast í augu við mig. Þeir tóku fremur þurrlega í kveðju mína. Ég kíkti yfir öxlina á þeim en var ekki búinn undir þá sýn sem mætti mér.

Ströndin var þakin marglyttum. Ég sá hvernig öldurnar skoluðu sífellt fleiri á land. Þær hlutu að vera mörg þúsund talsins. Þeir Páll og Hólmgeir mæltu ekki orð frá vörum. Ég starði líkt og þeir í orðlausri undrun á rót stækjunnar. Hvað í ósköpunum gæti hafa ollið þessu?

- Guð sé oss næstur, sagði ég og sneri mér aftur að vinum mínum. Andlit Páls var sem meitlað í stein, kalt, hugsandi en ákveðið. Hólmgeir virtist hins vegar ekki vita sitt rjúkandi ráð. Ég varð var við sérkennilegt blik í bláum augum hans, fjarrænt óttaleiftur og ég er hreinlega ekki viss um hvort það eða sýnin af marglyttunum situr ofar í huga mér. Hólmgeir hefur alla tíð verið fullur sjálfstrausts og ráðagóður, en þarna á grjótgarðinum var sem hann ætti ekkert svar. En hvað er ég svo sem að rausa, sjálfur hef ég ekki hugmynd hvers vegna marglytturnar hafa flotið þúsundum saman upp á ströndina. Ætli andlit mitt hafi ekki verið eitt spurningarmerki?

- Hvað gæti hafa gerst sem orsakaði … þetta, spurði ég og leið strax hálfkjánalega á eftir. Hvernig gat ég ætlast til að þeir vissu það?

- Ég veit það ekki, Hermann, svaraði Páll og bætti síðan við: - Mig grunar þó að þetta megi rekja til óveðursins í nótt.

Hólmgeir leit upp til Páls en sagði ekki neitt. Við stóðum um stund og horfðum á fyrirbrigðið. Ég var furðu lostinn og get enn ekki ímyndað mér hvers vegna svona gerist. Ég hef vissulega heyrt um grindhvali sem synda í torfum upp í landsteina eða fiska sem hrygna á þurru landi, en hvort tveggja gerist í fjarlægum löndum. Marglyttur er líka svo einkennileg dýr, ég get ekki séð fyrir mér það búi mikil hugsun í þeim. Þær eru gott sem ekkert nema vatn.

- Ætli ég þurfi ekki að hringja eftir hjálp úr höfuðborginni, sagði Hólmgeir. Rödd hans brast í fyrstu en síðan var eins og hann manaði sig upp. Hann hélt síðan áfram, ögn ákveðnari: - Við þurfum að minnsta kosti fá aðstoð við að hreinsa svæðið. Ekki látum við hræin liggja þarna og úldna, það verður ekki búandi hér í Lönguströnd ef það gerist.

Páll kinkaði kolli. Við snerum aftur inn í þorpið og á leiðinni ræddu þeir um að reyna halda þessu frá fjölmiðlum, svona til að koma í veg fyrir að ímynd bæjarins sem ferðamannastaðar yrði fyrir skakkaföllum. Mig langaði til að benda þeim á að það væri skylda bæjarstjórnar að upplýsa íbúa og tilvonandi gesti af svona atburðum, ef vera kynni vegna ofnæmis, fyrir heilbrigðissakir eða jafnvel vegna hugsanlegrar mengunar, en ég lét það ógert þar sem ég var nokkuð viss um að þau ummæli mín hefðu fallið í fremur grýttan jarðveg. Hólmgeir flýtti sér inn á skrifstofur bæjarráðs en við Páll gengum saman að lögreglustöðinni, sem er þar skammt frá. Páll var áhyggjufullur, það kom mér hins vegar á óvart að marglytturnar virtust ekki vera rót þess.

- Ég veit ekki hvað hefur komið yfir hann, sagði Páll og átti við Hólmgeir. - Það er eitthvað meira sem liggur þarna að baki en virðist við fyrstu sýn. Undanfarnar tvær, þrjár vikur hefur hann verið æði undarlegur í hegðun, fjarrænn og fáskiptinn. Hefurðu ekki tekið eftir því? Ég þekki ekki ástæður þessa, stundum er sem hann sé ekki hann sjálfur. Sem betur vara þessar stundir stutt, oft ekki lengur en örfáar mínútur. Kannski hann sé að fara yfir um, hann vann eins og berserkur í allt sumar, oft langt fram eftir, oftar en ekki sá ég ljós loga á skrifstofu hans þegar ég var á leið heim seint á kvöldin.

Áður en ég náði að svara kvaddi Páll mig. Á leiðinni upp í skóla hugsaði ég um þetta. Páll hefur rétt fyrir að því leyti að Hólmgeir hefur unnið mjög mikið í sumar. Hann hefur oftar enn sleppt morgunsundinu okkar og þegar hann hefur mætt hefur hann verið þreyttur og sljór til augnanna. Ég hef svo sem ekki velt fyrir mér af hverju, en mig grunar að Páll hafi bara rétt fyrir sér. Hólmgeir er orðinn þreyttur, kannski að hann hafi séð fram á rólegri tíma nú þegar sumrinu er lokið. Varla að svo muni verða þó í bráð vegna þessara marglytta.

Ég hitti Katrínu í kvöld og bauð henni út að borða á Bláu Könnunni. Hún var öllu hressari en í gær. Hún sagði mér frá sambandi sínu og þessa manns sem hafði ætlað að flytja til hennar. Mér virðist hann vera óttalegur skúrkur. Ég reyndi að eyða talinu og spurði hana út í komandi vetur. Hún þurfti litla hvatningu, eins og oftast, til að ræða um skólastarfið. Ég naut þess að hlusta á hana skeggræða hinar og þessar hugmyndir, ég man þegar ég var svona. Eldhuga myndi móðir mín kalla Katrínu. Ætli það fari svona fyrir öllum kennurum? Byrjum við kannski æstir, tilbúnir í slaginn og viljum umbylta kerfinu sem við ólumst upp við en komumst síðan að raun um að það skiptir engu máli hvað við gerum? Góðir nemendur halda áfram að vera góðir nemendur en slæmir nemendur eru áfram slæmir. Má kannski segja það sama um okkur kennarana?

Hún virtist samt óvenju hress miðað við hvernig henni leið í gær. Kannski hún hafi ósjálfrátt vitað í hvað stefndi og verið búin að sætta sig við það. Annars veit ég það ekki, fyrir mér er kvenfólk ein stærsta ráðgáta þessa lífs. Mér virðist ekki takast að vinna þær á mitt band, jafnvel í kennslunni á ég erfitt með að halda athygli þeirra. Ég veit að móðir mín skilur ekki hvers vegna ég, kominn á fertugsaldur, skuli enn ekki hafa fært henni barnabörn. Ætli það gerist nokkurn tíma? Katrín er hins vegar yndisleg og margt í stúlkuna spunnið. Mér líður alltaf mjög vel í kringum hana. Hvers vegna ætli standi á því? Er ég að verða ástfanginn á gamals aldri?

Undrin við Lönguströnd

I

 

8. október

 

Það er stormur í vændum. Ég finn hvernig loftið er hlaðið orku sem bíður eftir því að finna útgönguleið, eins og klakabundin á sem þráir að brjótast undan breða og ís. Úti fyrir mynni fjarðarins eru illúðlegir skýjabakkar, þeir bylta sér og skríða hægt en ákveðið nær þorpinu. Í morgun var logn en um hádegi tóku trén að sveigjast örlítið og golan bar með sér saltan keim. Eftir því sem liðið hefur á daginn hefur hún sótt í sig kraft og nú dansa gulnuð laufblöð um í vindinum, eins og haustlituð fiðrildin sem fyrir nokkrum vikum flögruðu á milli garða. Það er einnig tekið að kólna, þegar ég steig fram úr rúmi mínu í morgun námu fætur mínir við kalt gólfið. Um stund fannst mér eins og ég hefði farið aftur í tímann, væri að vakna í miðjum maímánuði. Sumarið hefur verið óvenju hlýtt og ég hef ekki þurft að kynda húsið að neinu ráði. Ætli ekki sé kominn tími til að kveikja upp í kamínunni?

Eins og flestir íbúar Löngustrandar fór ég niður á höfn í dag og fylgdist með er strandferðaskipið lagðist að. Síðustu sumargestirnir stigu um borð og eftir um klukkustund eða svo var skipið aftur komið af stað og á leið út fjörðinn. Ég leit í kringum mig. Á andlitum íbúanna mátti greina sama svipinn, eflaust hefur mitt andlit verið líkt þeirra. Sumrinu er formlega lokið. Það er alltaf ákveðin eftirsjá en jafnframt léttir þegar síðustu ferðamennirnir hverfa á brott með bátnum. Þorpið byggir afkomu sína að einhverju leyti á þjónustu við þá og er vorar hópast fólk hingað. Ströndin er vinsæll ferðamannastaður og margir vilja eyða sumrinu við hafið. Ég hef svo sem aldrei skilið þessa þörf hjá sumum, mig langar helst til fjalla er vorar. Kannski að satt sé það sem mælt er. Það sem er ókeypis og hversdaglegt kann maður síst að meta.

Ég horfði á eftir strandferðaskipinu sigla á brott með síðustu sumarleyfisgestina. Við Páll, lögreglufulltrúi, stóðum saman á bryggjunni og störðum á eftir fleyinu þar til það var horfið út í bláleitan fjarskann. Þetta minnti mig á liðna daga og er ég leit á Pál sá ég glettnilegt blik í gráum augum hans, ég held hann hafi upplifað sömu tilfinningu og ég. Við höfum þekkst síðan við vorum smápattar og þau eru ófá haustin sem við höfum einmitt staðið í þessum sömu sporum og horft á eftir skipinu út fjörðinn. Það hefur margt breyst síðan þá. Ætli hótelið og fjallvegurinn séu ekki mestu umskiptin? Á meðan vagnaslóðinn var eina leiðin yfir heiðina ferðuðust sumargestirnir einkum sjóleiðina en eftir að umferðargatan var lögð hefur þeim farið sífellt fjölgandi sem koma akandi. Engu að síður halda íbúar þorpsins í þá hefð að fylgja síðustu gestunum sem fara með strandferðaskipinu niður á höfn og miðast vertíðarlok við brottför þeirra. Ekki er þó hægt að segja að það sé einhver ákveðin dagsetning sem miðað er við, en yfirleitt hefur dregið úr straumi gesta fram eftir september uns þeir síðustu kveðja í lok mánaðarins.

Eftir að hafa rætt um stund við Pál kvaddi ég hann og hélt sem leið lá upp í skóla. Ég þurfti að undirbúa kennsluna sem á að hefjast í næstu viku. Jafnvel skólinn hér í Lönguströnd tekur mið af ferðamannastraumnum, því allir sem vettlingi geta valdið eru látnir vinna. En þegar sumrinu lýkur fellur allt aftur í sitt ljúfara og hefðbundnara far. Í skólanum eru tveir bekkir, annar fyrir yngri nemendur en hinn fyrir þá eldri eða lengra komna. Ég sé um þá eldri en Katrín Sæmundsdóttir yngri bekkinn. Hún fluttist hingað frá höfuðborginni seinasta sumar þá nýútskrifuð. Hún tók við af Sigdísi Hansen, sem hafði sökum veikinda hætt veturinn áður. Ég þurfti að kenna báðum bekkjum í nokkra mánuði á meðan bæjarráðið var að finna og ráða nýjan kennara. Katrín er ung og ennþá uppfull af þeim eldmóði sem einkennir marga nýútskrifaða kennara. Það kemur stundum fyrir að ég gleymi mér við að hlusta á hana ræða hugmyndir sínar um nýbreytni í skólastarfinu, kannski vegna þess hún minnir mig á sjálfan mig. Samt er ég ekki nema örfáum árum eldri en hún, en þessi ár virðast vega þungt. Auk þess, er nokkuð svo nýtt undir sólinni?

Hún sat inni í stofunni sinni þegar ég kom. Hún var klædd í sumarlegan, rauðan kjól og ljóst hár hennar féll slétt niður bakið. Hún hafði tekið tvo lokka og vafið í fléttu, um hana var bundin þunnur, rauður borði. Hún virtist ekki hafa orðið mín vör, svo ég kastaði á hana kveðju. Er hún sneri sér að mér þar sem ég stóð í dyragættinni, tók ég eftir að augun voru þrútin og rauð. Ég gekk inn til hennar og spurði hvort nokkuð bjátaði á. Á borðinu fyrir framan hana lá bréf, en ég gætti mín á að kíkja ekki á hvað í því stóð. Hún þurrkaði sér um augun og reyndi að brosa.

- Nei, ekki svo, svaraði hún og leit niður. Ég tók fram vasaklút og rétti henni. Hönd hennar skalf örlítið er hún tók við honum.

- Jæja, sagði ég og bætti síðan við: - Þú veist nú samt hvar mig er að finna, ef þú vilt tala við einhvern.

Hún leit upp til mín og brosti. Í þetta skipti var brosið einlægt og ég fann að hún var mér þakklát. Katrín hefur ekki náð að laga sig vel að lífinu hér í þorpinu. Henni hefur reynst erfitt að eignast vini, kannski vegna þess að hún er utanaðkomandi. Ég held að við, sem höfum alið okkar daga hér í Lönguströnd, séum frekar lokað samfélag þegar allt kemur til alls.

- Æi, sagði hún og snökti. – Ég var að vona, að Ásgeir myndi koma til mín. Ég hef sagt þér áður frá honum, ekki satt? Þegar við kvöddumst síðast töluðum við um, að hann myndi flytja hingað til mín þegar hann væri búinn í sínu námi. Hann kláraði í vor en frestaði sífellt að koma. Núna var hann að skrifa mér og sagði í bréfinu, að hann hefði …

Hún náði ekki að klára setninguna, hún þurfti þess ekki. Ég sá í augum hennar brostnar vonir og einmanaleika. Ég gekk yfir til hennar og strauk henni um bakið.

- Katrín mín, ég held þú ætti bara að drífa þig heim og slappa örlítið af, sagði ég og fékk hana til að standa á fætur. Hún kinkaði kolli. Ég hjálpaði henni í kápuna og fylgdi henni heim til sín. Áður en við kvöddumst tók ég af henni loforð um hún myndi borða kvöldverð með mér á morgun.

Eftir að ég hafði snúið aftur í skólann og lokið verkum mínum þar gekk ég heim. Er ég horfði niður Miðstræti sá ég hvar starfsfólk Hótels Löngustrandar var í óða önn að hreinsa úr herbergjum og búa hótelið undir veturinn. Fyrir utan hótelið stóðu tvær konur og voru að viðra sængur og teppi. Kári, hótelstjóri, var ásamt syni sínum, sem er einmitt nemandi minn, að negla fyrir alla glugga á efri hæðinni. Hótelið er gott sem ekkert nýtt á veturna, þar sem hingað koma fáir gestir. Hins vegar er hægt að fá ágætan mat á hótelinu allan ársins hring og það notfæra heimamenn sér óspart. En þar hefur Kári samkeppni frá kaffihúsinu Bláu könnunni sem Hugrún, systir hans, rekur. Það er í raun táknrænt, að sjá þegar Kári tekur að negla fyrir gluggana á efri hæðinni. Það staðfestir þá tilfinningu mína að sumarið er liðið og veturinn sé í nánd. Hótelið er stærsta húsið í þorpinu og er að stórum hluta til hulið myrkri allan liðlangan veturinn. Á sumrin er það bjart og iðar af fjöri og látum. Jafnvel húsin í kring virðast fá á sig kaldhranalegri blæ á veturna. Svona hefur þetta verið svo lengi sem ég man eftir mér og verður eflaust um ókomna tíð.

Ég lít út um gluggann sem ég sit við og skrifa. Skýjabakkarnir dragast enn nær þorpinu og hafið, sem í morgun var fagurblátt, er nú sem frussandi iðupottur eða rándýr sem bíður þess að geta rifið bráð sína á hol. Það hefur algerlega skipt um ham frá því fyrr í dag og ég vona bara að engum af trillukörlunum okkar hafi látið sér detta í hug, að liggja úti í nótt. Ég ætti kannski að leggja frá mér pennann og athuga hvort allir gluggar séu ekki kyrfilega festir aftur. Það stefnir í hið versta veður í nótt. Ætlar veturinn að boða koma sína með ofsa?   

NÝ SAGA: Undrin við Lönguströnd

Þá er komið að næstu sögu, Undrin við Lönguströnd. Þessi er líkt og Þoka skrifuð sem hrollvekja og gengur jafnvel enn lengra í átt að Wierd fiction stílnum, en áðurnefnd saga.

Einnig langar mig til að monta mig af því, að nú stefnir allt í að saga eftir undirritaðan komi út með vorinu, en sú heitir Dántúr. Það er reyndar ekki hreinræktuð hrollvekja, þó svo hún innihaldi margra þætti þeirrar bókmenntategundar. 

Njótið vel!

 

Undrin við Lönguströnd

 

Af virðingu við þá sem létust og þátttakendur í atburðarás þeirri er á síðum bókar þessarar má finna, hefur nöfnum og staðháttum verið breytt.

 

 

                                                                                       - Útgefandi

 

 

 

 

 

Kæri útgefandi,

 

fyrir nokkrum mánuðum síðan féll móðir mín, Sigríður Karlsdóttir, frá. Það er nú vart í frásagnir færandi, nema fyrir þær litlu sakir að þar með fékk ég loksins frið fyrir tuðinu í henni. Nokkrum dögum eftir jarðarförina varð ég að taka til í íbúðinni hennar, því ég ætlaði mér að selja hana. Hún bjó enn í sömu blokk og þau pabbi keyptu í fyrir um 40 árum eða svo. Ég man ekki nákvæmlega hvenær þau eignuðust íbúðina, enda skiptir það engu máli.

Ég fann hins vegar nokkuð í geymslu þeirra sem er mikilvægt og þú getur fundið það allt í þessum kassa sem ég sendi þér. Í honum ættu að vera bréf föður míns, Jóns Einarssonar, til móður minnar, ásamt 5 litlum, bláum stílabókum sem eru dagbækur Hermanns Karlssonar, kennara á Lönguströnd. Ég vona, að allt sé til staðar þegar þér berst pakkinn.

Ég veit ekki hvort þú sért nógu gamall til að muna eftir eldsvoða sem varð fyrir um fjórum áratugum í Lönguströnd. Foreldrar mínir voru nýbyrjaðir að búa saman, ég var rétt kominn í heiminn og pabbi starfaði þá í rannsóknarlögreglu ríkisins. Eldsvoði þessi var í skólahúsi þorpsins og fórust allir nemendur skólans í honum ásamt kennurum sínum. Það var fjallað töluvert um þennan skelfilega atburð í fjölmiðlum á sínum tíma. Pabbi var sendur á staðinn til að rannsaka tildrög óhappsins. Í dag muna ekki margir eftir þessum atburðum.

Ég man að mamma talaði oft um að pabbi hefði aldrei jafnað sig almennilega á þessari rannsókn. Hún sagði, að hann hefði oftar en ekki vaknað með martraðir og sumar nætur hefði hann vart getað sofið. Hann vildi samt aldrei tala um störf sín eða reynslu sína í þorpinu. Stundum kom yfir hann svipur, sem mér fannst lýsa mikilli sorg en samt var hann alltaf hress, eða þannig minnist ég hans. Hann lést fyrir um 10 árum, reykti eins og strompur alla tíð og það kom því fáum á óvart þegar hann greindist með krabbamein. Það fór bara eins og það fór.

Ég ætlaði nú ekkert að vera eyða pappír í að tala um foreldra mína, en hvað um það. Ástæða þess ég sendi þér þetta allt saman er einföld. Ég vil að þú gefir þetta út. Hér er að finna ótrúlega sögu, frásögn sem flestum mun eflaust þykja allt að því súrrealísk og framandi. Það er eðlilegt, er ég las dagbækurnar fyrst þá fannst mér það einnig. Hins vegar mun hver sá, sem leggst í svipaða vinnu og ég hef gert á undanförnum mánuðum komast að raun um, að í þeim býr annar og meiri sannleikur en flest okkar munum nokkurn tíma kynnast. Við, mannfólkið, erum nefnilega blind en gerum okkur ekki grein fyrir því. Flestir blása á allar sögur af miðlum og þeim sem eru gæddir skyggnigáfu en hvað ef allir hefðu slíka hæfileika? Ég held, að það megi líkja okkur við villuráfandi sauði í myrkum helli, annars slagið lenda örfáir í ljóskeilu sem gefur okkur augnabliks innsýn í heiminn eins og hann er í raun og veru. Hver veit nema einhver taki upp þráðinn þar sem ég skyldi við hann og rannsaki þetta mál frekar?

Mér er það hins vegar ómögulegt vegna þess ég hef bara ekki lengur heilsu til slíkra verka. Ég fór til Löngustrandar og kynntist þorpinu af eigin raun. Ég get ekki sagt það hafi verið góð lífsreynsla. Það er eitthvað að fólkinu þar, eitthvað stórkostlegt en jafnframt hræðilegt. Ekki bara útlitslega séð, því þau eru stórfurðuleg mörg hver, augun útstæð og einhver sérkennilegur húðsjúkdómur virðist hrjá þau mörg. Líka hvernig þau haga sér, þau ganga flest álút og dragast einhvern veginn áfram sem knúin af annarlegum kröftum. Ég veit ekki hvernig ég get komið orðum að því, án þess þú dragir sömu ályktun og geðlæknarnir hér, að ég þjáist af ranghugmyndum og ofsjónum. Það er hins vegar ekki rétt hjá þeim, ég veit bara betur en þetta lið.

Lestu bækurnar með opnum huga. Ekki líta á þær sem eitthvað kjaftæði eða þvælu, það sem þær geyma grunar mig sterklega sé það sem gerðist í raun og veru. Reynsla mín hefur kennt mér, að ég hafi ekki ástæðu til að efast um það sem kom fyrir Hermann.   

 

  

                                       Björn Jónsson

 

 

Þoka

Síðasta færslan í þessari sögu!

 

3. febrúar

 

Kl. 13:30

 

Allt var hvítt.

Guðbjörg gekk inn á stofuna þar sem Njörður lá. Hann virtist friðsæll þar sem hann lá sofandi. Umvafinn þeirri kyrrð sem einkennir oft spítala. Hún kom sér fyrir í gluggakistunni og starði á Njörð. Sárabindi höfðu verið vafin um háls hans og hægri fótleggurinn var í gifsi.  

Allt var hvítt. Veggirnir, rúmfötin og jafnvel náttborðið við hlið rúmsins. Rautt hár Njarðar stakk því í stúf við koddann. Húð hans var fölleit og undir augunum voru dökkir baugar. Hún vissi að hún átti ekki að vera þarna, en þar sem hún kannaðist við lögreglumanninn sem sat við dyrnar hafði henni reynst auðvelt að komast inn. Hún hafði brosað fallega til hans og blikkað, hann leyfði henni að kíkja inn í smástund. Ótrúlegt hve karlmenn féllu oft fyrir smá daðri.

Þegar hún heyrði að lögreglan hafði fundið Njörð meðvitundarlausan marandi í hálfu kafi úti fyrir Kollafirði og að skipið væri horfið tengdi hún strax þessa atburði saman. Hún gat ekki beðið eftir því að heyra hvaða sögu hann hefði að segja. Sjálf hafði hún verið útskrifuð af sjúkrahúsinu tveimur dögum áður. Áfallið hafði ekki verið eins alvarlegt og í fyrstu var talið. Hún jafnaði sig furðu fljótt. Guðbjörg reyndi að hugsa ekki um það sem hafði gerst, en það var erfitt. Fréttirnar voru fullar af alls kyns og misgáfulegum útskýringum blaðamanna. Ótrúlegustu kenningar höfðu skotið upp kollinum. En hún vissi að engin þeirra átti við nein rök að styðjast. Það vissi enginn um það sem var ofan í skipinu, nema þeir sem þangað höfðu komið. Enginn nema hún og hann, sem lá fölur fyrir framan hana.

Í fréttum útvarpsins hafði komið fram að Njörður væri enn sofandi og hefði verið síðan hann kom á sjúkrahússið fyrir nokkrum dögum. Það höfðu fundist undarlegir brunasár á hálsi hans, sem læknar og vísindamenn gátu ekki útskýrt. Sumir þeirra voru þó þeirrar skoðunar að þau mætti rekja til marglyttna, en hún trúði því ekki.

-Þú … hvað ert … hvar er ég, spurði Njörður lágt um leið og hann opnaði augun hægt.

-Þú ert á Landspítalanum.

-Hvernig …

-Þeir fundu þig meðvitundarlausan úti á Kollafirði, svaraði hún og settist í gluggakistuna. Fyrir aftan hana grillti í Esjuna inn á milli hríðarbylja. Njörður andvarpaði og lygndi aftur augum.

-Hvað gerðist eiginlega?

Njörður svaraði engu í fyrstu en sagði loks svo lágt að það var næstum ógreinilegt:

-Við fórum um borð.

Guðbjörg starði um stund á Njörð, eins og hún tryði honum ekki. Eftir stutta stund spurði hún:

-Sástu himnuna?

Njörður opnaði augun og sneri höfði sínu að Guðbjörgu. Svipurinn á andliti hans var jafngildi samþykkis.

-Já, ég sá hana, svaraði Njörður dauflega og sneri sér undan augnaráði hennar.

Guðbjörg leit á hann. Dökkur skuggi hvíldi yfir augum hans.

-Hvað gerðist? Hvað varstu að gera um borð?

-Við … ég reyndi að … ég veit ekki hvað við vorum að gera þarna. Þvílíkir bjánar sem við vorum.

-Við!? Varstu ekki einn?

-Nei, Fjalar var með mér.

Guðbjörg starði hissa á Njörð. Ekkert hafði verið talað um það í fréttunum að Fjalars væri saknað, það hafði heldur ekki neitt komið fram um það í blöðunum.

-Og hvað? Segðu mér frá þessu.

Njörður gerði tilraun til að setjast upp í rúminu. Á andlit hans kom gretta og hann teygði sig niður að vinstra lærinu. Augu Guðbjargar fylgdu hendinni ósjálfrátt og hún tók þá eftir að það var vafið í sáraumbúðir. Njörður sagði henni í fljótu bragði hvað hafði gerst um borð. Guðbjörg sat og hlýddi á frásögnina sem dáleidd.

-Ég veit ekki hvaða vera þetta var. Þó tel ég eitt víst, þetta var ekki sá sem ég hélt að þetta myndi vera. Fjalar, Mentuhotep IV eða hvað þetta var. Ég veit það ekki. Rúnirnar, rúnirnar ... þær sneru ekki öfugt, þær sneru rétt. Hann skrifaði þær eins og hann sá þær speglast í rúðunum. Var hann að reyna gefa okkur einhverja vísbendingu?

-Var að þá veran komin inn í Fjalar og búin að taka stjórn á honum?

-Ég veit það ekki. Ætli það ekki. Eða var þetta hann sjálfur sem myrti alla? Ég er ekki viss. Kannski að eitthvað hafi tekið stjórn á honum, eitthvað illt, eitthvað komið inn í hann. Það ... ég held, að hann hafi ekki verið með sjálfum sér. Það var svo undarlegt, svo andstyggilegt ... angar, þræðir út um munninn á honum ... á hálsinn á mér. Ég held, hann hafi ætlað að rífa úr mér hjartað. Ég var næstur.

Guðbjörg starði á Njörð. Hann varð enn fölari við að rifja þetta upp. Eins og allt blóð væri dregið úr honum. Það fór um hana  hrollur þegar hún reyndi að gera sér í hugarlund í hverju Njörður hafði í rauninni lent.

Skyndilega var hnippt í hana. Við hlið Guðbjargar stóð ung hjúkrunarkona og hún bað Guðbjörgu um að leyfa sjúklinginum að hvíla sig. Guðbjörg stóð á fætur.

-Mér þætti vænt um að heyra í þér þegar þú losnar héðan, sagði hún. Njörður kinkaði kolli. Hún stóð á fætur og lét á sig húfu. Hún reyndi að brosa til Njarðar og gekk fram.

Þegar hún kom út var hún fegin að finna ískaldan norðanvindinn blása í andlitið. Hríðarbylir og snjókóf gengu öðru hvoru yfir bílastæðið. Á leið sinni yfir það mætti hún eldri hjónum. Konan, sem var klædd í ljósbrúna kápu, ríghélt í handlegg mannsins og hélt um rauða húfu á höfði sínu. Er þau mættust heyrði Guðbjörg konuna segja:

-Sem betur fer er þokan horfin. Aldrei bjóst ég við ég myndi fagna norðangarranum, en allt er nú skárra en þessi leiðinda þoka.

Guðbjörg brosti dauft. Hún gerði sér skyndilega grein fyrir hversu sterk áhrif þokan hafði haft á lífið í borginni. Hún virtist hafa skilið fólk í sundur, hver og einn aleinn með sjálfum sér, slitinn úr samhengi við samfélagið. Hún hafði vart hugsað um annað en þetta skip áður en hún var lögð inn á spítalann. Eins og allir hafi verið staddir í einhvers konar millibilsástandi þar sem ekkert virðist geta bægt hinum andlega doða frá.

Hún gekk áfram upp Skólavörðuholtið og velti fyrir sér frásögn Njarðar. Hvaða andi var það þá sem hún varð vör við í skipinu? Ætli það tengist eitthvað þessum atburðum í Frakklandi sem hann hafði talað um? Hver var það sem leiddi hana þangað? Hvernig ætli skipið tengist þessu? Hvað hafði orðið um það? Skyldi það finnast einhvern tíma aftur? Guðbjörg gekk áfram út á Skólavörðustíg. Hálfbyggð kirkjan stóð eins og illa reist varða, næstum því brothætt í nöprum vetrarvindinum. Hún staldraði við og horfði á kirkjuna. Hvar var Guð á svona stundum? Hvers lags Guð var það sem leyfði mönnunum að myrða hvern annan?

Hún sneri sér frá kirkjunni og gekk niður að Aðalstræti. Hún hafði frétt að skrifa.     

Þoka

Kl. 22:25

 

Njörður kippti skálinni upp úr falsinum. Um leið skall hlerinn aftur. Hann flýtti sér að snúa sveifinni. Hvað hafði eiginlega gerst? Hvað hafði farið úrskeiðis? Hvernig mátti þetta vera? Var Fjalar morðinginn eftir allt saman? Hann sneri sér við og hraðaði sér út myrkvaðan ganginn. Þá heyrði hann ískur fyrir aftan sig, eins og klær væru dregnar eftir hörðu yfirborði. Hann leit yfir öxlina. Dyrnar inn í lestina opnuðust hægt og reykur skreið upp með loftinu að Nirði. Rauð skíma lak út og lýsti upp þröngan ganginn. Í dyrunum stóð Fjalar og horfði á Njörð. Hann var alblóðugur. Glyrnurnar brunnu af reiði og Nirði fannst um stund hann ekki eiga sér neinnar undankomu auðið. Hann vildi einna helst fá að leggjast niður og loka augum. Vakna og uppgötva að þetta var allt saman bara slæmur draumur. Martröð engu lík. En hann vissi að svo var ekki. Hann var fastur í þessu skipi. Innilokaður, umlukinn rauðu himnunni og kæfandi stækjunni. Fjalar lyfti annarri hendinni. Hann hélt á einhverjum rauðum, kringlóttum hlut. Blóð lak milli fingra hans. Njörður þurfti ekki að horfa lengi til að gera sér grein fyrir hvað þetta var. Þá mælti hann eitthvað sem Njörður skyldi ekki. Fjalar kreisti hjartað, svo það draup enn hraðar úr því. Njörður starði sem dáleiddur væri. Það var eitthvað sem var svo óeðlilegt, í raun svo ójarðneskt að í stað þess að hlaupa í burtu fannst Nirði hann tilneyddur að fylgjast með. Reykur fyllti nú ganginn svo að það byrgði honum sýn. Njörður steig eitt skref nær til að sjá betur. Þá kreppti Fjalar hnefann og hjartað sprakk í hönd hans, eins og skyrpoki. Blóð sprautaðist á milli fingranna og slettist á veggina í kring. Himnan tók að glóa þar sem blóðið lenti, sem virtist sjúga blóðið í sig, eins og hún væri að nærast á því. Njörður tók eftir þráðum í himnunni, þráðum sem var hægt að lýsa sem eins konar æðum, ekki ósvipuðum þeim sem er að finna í laufblöðum. Með þeim færðist rauði bjarminn út ganginn, nær Nirði.

Njörður fann hvernig maginn herptist saman og hann kúgaðist. Hryllingarsvipur kom á andlit hans um leið og hann sá Fjalar leggja af stað í áttina að sér. Hann snerist þegar á hæli og hljóp af stað. Njörður klifraði upp stigann inn á annan gang, þann sama og messinn var í. Þaðan myndi hann komast upp á þilfar. Hann leit aftur fyrir sig. Fjalar var kominn að stiganum og horfði upp á eftir Nirði. Hann steig aftur fyrir sig en rann. Njörður heyrði þegar Fjalar steig í fyrsta þrepið, síðan það næsta. Hann stökk aftur á fætur. Það var erfitt að sjá fram fyrir sig þarna uppi. Allt var myrkt. Hann lét aðra höndina hvíla á veggnum. Þannig fetaði hann sig áfram út ganginn að næsta stiga. En áður hann náði þangað fann hann Fjalar stíga inn á ganginn. Hann heyrði ekki í honum, en vissi einhvern veginn af honum fyrir aftan sig, návist hans var yfirþyrmandi og kúgandi. Hann fann hvernig augu Fjalars hvíldu á sér, yfir hann helltist sú tilfinning að hann væri ekkert annað en bráð rándýrs. Njörður lét höndina falla af veggnum og hljóp af stað eins hratt og fætur toguðu. Njörður þaut áfram inn ganginn í algeru myrkri. Hann rétt náði að stöðva sig áður en hann skall á handriði stigans. Móður hóf hann sig upp í fyrsta þrepið og tók að klifra upp stigann til að komast upp á þilfar.  

Skyndilega fann hann nístandi sársauka í vinstri fætinum. Njörður leit aftur fyrir sig. Fjalar stóð fyrir aftan hann. Hann hafði slegið til Njarðar. Buxurnar voru rifnar og blóð fossaði úr fjórum djúpum skurðum á kálfanum. Njörður lét þunga líkama síns hvíla á hægri fætinum. Síðan sparkaði hann aftur fyrir sig eins fast og hann mögulega gat. Hann fann hælinn lenda á einhverju hörðu. Það heyrðist hár smellur, eins og þegar bein brotnar. Hann heyrði Fjalar gefa frá sér ergilegt urr. Njörður steig í næsta þrep. Um leið og hann steig niður fannst honum sem vinstri fóturinn myndi gefa eftir. Það var sem enginn kraftur væri eftir. Engu að síður beitti hann sig viljastyrk og neyddi sjálfan sig til að halda áfram. Fjalar stökk á eftir honum. Hann læsti klónum í jakka Njarðar og reyndi að toga hann niður, en Njörður ríghélt í handriðið. Sársaukinn í fætinum óx og hann fann blóð leka niður ökklann. Hann barðist við að halda sér uppi. Njörður heyrði hvernig klær Fjalars rifu í sundur klæði jakkans. Þunginn var svo mikill að hann var viss um að vöðvarnir í öxlum hans myndu rifna. Handleggirnir stífnuðu upp. Jakkinn var farinn að gefa eftir. Klæðið réð ekki við álagið. Njörður var ekki viss um að ná að halda þetta út. Fjalari var að takast að ná honum niður. Njörður vissi að þá myndi fara fyrir honum eins og Grími og öllum hinum. Honum var farið að sortna fyrir augum.

Þá gaf vinstri fóturinn sig. Hann missti allt afl. Um leið rak hann hnéð í stigann. Njörður beit á jaxlinn og einbeitti sér að því að halda sem fastast í handriðið. Hann færði þungann yfir á hægri fótinn. Hnykkurinn sem varð af þessu olli því að jakkinn rifnaði enn frekar. Njörður reyndi að koma undir sig vinstri fætinum. Fjalar teygði sig eftir betra taki. Um leið og Njörður fann slakna örlítið á smeygði hann ofurfljótt öðrum handleggnum úr jakkanum. Fjalar virtist gera sér grein fyrir þessu því hann sleppti annarri hendinni og reyndi að slá til Njarðar. Höggið kom aftan á lærin. Klærnar skáru í gegnum buxur og djúpt inn í holdið og Njörður öskraði af sársauka. Fjalar kippti í jakkann. Við það rifnaði hann svo Fjalar missti það tak sem hann hafði. Um leið og Njörður fann að hann var laus virtist allur sársauki og þreyta gleymd. Hann togaði sig upp. Í einu hendingskasti klifraði Njörður upp síðustu þrepin að dyrunum. Hann flýtti sér út og skellti hurðinni á eftir sér.

Hann horfði í kringum sig um leið og hann kastaði mæðinni. Nirði verkjaði í allan líkamann, sérstaklega axlirnar og hann fann hvernig heitur vökvi lak niður eftir fótleggnum úr sárinu á lærinu. Hann leit í kringum sig og tók eftir að grunur sinn reyndist á rökum reistur. Skipið var komið á ferðina. Það lá ekki lengur bundið við Reykjavíkurhöfn. Ég er fastur, hugsaði Njörður með sjálfum sér um leið og hann lokaði hleranum og lagðist upp að honum. Hann reyndi í snarhasti að rifja upp hvort hann hefði tekið eftir björgunarbátum eða nokkru slíku áður um borð. Hann skannaði í fljótheitum þilfarið en kom ekki auga á neitt sem gæti komið að gagni.  Þá skall eitthvað þungt á hleranum. Hann hentist frá og skall harkalega á ryðguðu þilfarinu. Njörður reyndi að standa á fætur en var örmagna, flóttinn hafði reynst honum erfiður. Hleranum var hrundið upp. Fjalar steig út og horfði grimmilega á Njörð, þar sem hann lá gott sem bjargarlaus á þilfarinu. Njörður tók eftir að það vantaði eina af vígtönnunum. Úr sárinu blæddi dökkur vessi. Njörður reyndi að skríða undan. Fjalar greip í hálsmál Njarðar og lyfti honum upp. Hann reyndi að berjast um. Fjalar var honum miklu sterkari. Njörður sparkaði frá sér en Fjalar hélt honum nægilega langt frá sér. Hann starði grimmur á svip á Njörð. Eins og hann væri að meta hann. Njörður forðaðist að mæta augnráði hans. Hann hafði einu sinni fundið fyrir dáleiðandi áhrifum þess og vildi umfram allt ekki lenda í því aftur. Fjalar opnaði munninn. Í ljós komu hvítu þræðirnir. Njörður barðist um af öllu afli. Hann reyndi að nýta síðustu kraftana til að losna úr heljargreipum Fjalars. En allt kom fyrir ekki. Angarnir skriðu fram og tóku að fálma út í loftið. Njörður fylgdist með hryllingi er þykkir þreifararnir komu í ljós. En það var sama hvað hann reyndi, hann náði ekki að losa sig. Angarnir vöfðust um háls hans. Njörður fann hvernig hann sveið undan þeim. Eins og undan slæmu brunasári. Þeir hertu að. Njörður átti erfitt með andardrátt. Þreifararnir urðu sífellt lengri og stefndu í átt að brjósti Njarðar. Hann fann að hann gat sér enga björg veitt. Það er út um mig, hugsaði Njörður með sjálfum sér um leið og hann fann rotnunarstækjuna magnast í kringum sig.

Um leið og þreifararnir snertu brjóst hans skar hvítur blossi í gegnum kvöldmyrkrið. Njörður átti erfitt með gera sér grein fyrir hvað var að gerast. Hann sá illa fram fyrir sig. Blossinn hafði verið svo sterkur að það tók augun drykklanga stund að jafna sig. Hann fann að hann skall með þungum dynki á þilfarinu. Njörður reyndi að skríða í burtu en rak höfuðið í eitthvað. Hann heyrði Fjalar gefa frá sér skrækt, hátóna öskur. Njörð verkjaði í eyrun undan því, hann hafði aldrei heyrt jafn ómennskt hljóð. Hann reyndi að horfa í kringum sig en sá allt í móðu. Fyrir framan sig greindi Njörður Fjalar. Hann virtist engjast um af kvölum. Angarnir og þreifararnir leituðu villt út í loftið. Njörður stóð hægt á fætur. Hann var farinn að sjá aðeins skýrar. Þá fann hann hve hann verkjaði í brjóstið. Njörður fletti skyrtunni frá og tók eftir að trékubburinn á hálsmeninu var brotinn. Undir honum var blóð. Rúnin hafði brennt sig í gegnum húðina og skilið eftir flakandi sár.

Njörður horfði í kringum sig. Það var ekkert þarna sem hann gat notað til að bjarga sér. Ekkert nema ryðgaðir járnhlutir sem voru á einn eða annan hátt fastir. Fjalar virtist enn ekki hafa tekið eftir því að hann var staðinn á fætur. Hann öskraði enn ákafar en áður. Njörður gekk að borðstokknum. Fyrir neðan var kolsvartur sjórinn. Hann var lygn, aðeins skipið gáraði hafflötinn.  

Þá hætti Fjalar skyndilega að öskra. Njörður leit aftur fyrir sig og sá hvar Fjalar stóð á fætur. Hann horfði í kringum sig uns hann sá hvar Njörður stóð. Augu hans brunnu enn heitar en áður af hatri og reiði. Njörður steig í flýti upp á borðstokkinn og kastaði sér fram af.

Þoka

Kl. 23:50

 

Njörður leit inn í lestina. Eitthvað undarlegt hljóð hafði náð athygli hans. Eins og þegar trjágrein brotnar. Fjalar sneri baki í hann og stóð grafkyrr hinum megin við eldhringinn, við opinn kassa. Hann hafði klætt sig í einhvers konar hanska með löngum klóm og var í þann mund að setja á sig undarlega lagaðan hjálm eða hatt, sem minnti Njörð einna helst á höfuð hunds eða úlfs. Njörður reyndi að kalla til hans en Fjalar virtist ekki heyra í honum. Hvað gekk að Fjalari? Skyldi hann hafa orðið einhvers var? Njörður gekk fram fyrir eldinn í miðju hringsins.

-Hvað …

Fjalar starði á hendur sínar. Það var eins og hann gerði sér ekki alveg grein fyrir því sjálfur hvað hann var að gera, eins og hann hefði ekki fulla stjórn á sjálfum sér. Hann hafði klætt sig úr skyrtunni og stóð ber að ofan. Á húð hans voru að myndast einhvers konar ör eða merki, eins og þau væru í senn dregin á og rist ofan í húðina. Það var erfitt að greina hvort var. Á enni hans brunnu gylltar þebískar rúnir, eins og þær sem höfðu fundist við lík mannanna fjögurra, nema þær sneru rétt. Augun voru þó sýnu verst. Eins og tveir örsmáir, logandi blóðdropar. Fjalar sneri sér hægt við. Efri vörin lyftist örlítið og hann urraði að Nirði, sem vildi helst öskra af ótta og flýja í burtu en hann gat það ekki. Var þetta virkilega Fjalar?

Hvað hafði hann eiginlega gert? Hafði hann kallað fram þessa skelfilegu veru í líkama Fjalars? Hafði særingin mistekist svona illa? Eða hafði Fjalar myrt mennina? Hafði hann misst vitið og framið morðin?

-Fjalar, náði Njörður loks að segja. Rödd hans brotnaði. Hann fann hvernig það var sem þróttur hans væri rifinn úr honum. Hvað var þetta eiginlega? Var þetta Mentuhotep IV? Var þetta Fjalar? Hvað hafði eiginlega gerst? Gat verið að hann hafi haft rétt fyrir sér í upphafi? Le Myth du Loup-Garou. Hélt Fjalar að hann væri varúlfur? Hvernig gat það staðist? Hvernig tengdist skipið þessu öllum saman? Hvað gerði hann við hjörtun? Hugsanir þutu um kollinn á Nirði á margföldum ljóshraða. En hann þurfti svör, ekki fleiri spurningar.

Fjalar opnaði munninn meira. Út um annað munnvikið lak það sem virtist vera hvítur, örmjór ormur. Fleiri fylgdu í kjölfarið. Þeir iðuðu eins og maðkar út í loftið. Skömmu síðar kom í ljós þykkari angi, einna helst minnti þetta Njörð á marglyttu. Þræðirnir snerust í kringum munninn á Fjalari. Allt um kring virtist himnan taka við sér. Rauðleit birtan var enn sterkari nú en áður. Þrátt fyrir reykinn frá eldunum var birtan svo skær að Njörður varð að skýla augunum. Stækjan magnaðist upp og var kæfandi, eins og hún væri að bregðast við Fjalari, sem steig nær og teygði hvítu þræðina og armana að Nirði. En um leið og Fjalar kom að eldhringnum var eins og hann ræki sig á ósýnilegan vegg. Hann öskraði í bræði. Skyndilega var sem Njörður kæmi til sjálfs sín, hann gerði sér nú grein fyrir því hvert næsta fórnarlamb var. Hann sjálfur.

Hvað gat hann gert? Hvað átti hann að gera? Út undan sér sá hann jakka Fjalars. Upp í huga hans skaut sýnina af skammbyssunni hans. Hann varð að stöðva Fjalar. Njörður stökk af stað og kastaði sér á gólfið. Fyrir aftan hann heyrði hann lágt urr koma frá Fjalari. Njörður tók upp jakkann. Hann opnaði vinstri vasann og stakk hendinni ofan í hann. Vasinn var tómur. Njörður sá út undan sér Fjalar opna munninn enn frekar og enn fleiri hvítir þræðir og armar birtust og leituðu út í loftið. Gríðarleg rotnunarstækja fyllti vit hans. Njörður opnaði hægri vasann. Hann fann hvernig kalt stálið nam við fingurgóma sína. Hann hrópaði upp af gleði. Um leið fann hann hvernig eitthvað vafðist um háls sér, eitthvað slímugt og hann sveið undan því. Hann reyndi að losa sig en allt kom fyrir ekki. Njörður náði að snúa sér við og munda byssuna. Hann reyndi að sjá Fjalar þar sem hann stóð handan eldhringsins. Síðan hleypti Njörður af.  Skothvellurinn bergmálaði í lestinni. Hann heyrði engu að síður Fjalar öskra af bræði og um leið losnaði takið sem hann hafði á Nirði. Njörður sneri sér við og spratt á fætur. Hann lyfti byssunni á nýjan leik. Hann lokaði augum og skaut. Fjalar kipptist til er kúlan hæfði hann. Njörður hleypti aftur af. Síðan aftur og aftur uns hann heyrði ekki lengur skothvelli. Fjalar féll fram fyrir sig.     

Njörður hljóp af stað og út um dyrnar. Í hamaganginum rauf hann ómeðvitað eldhringinn. Er hann kom að hleranum leit hann aftur fyrir sig og sá hvar Fjalar reis hægt á fætur. Hann beraði beittar tennurnar og stökk af stað eftir Nirði.  

Þoka

Kl. 22:10

 

Fjalar stóð um stund og fylgdist með Nirði. Þegar Njörður settist og byrjaði að skera út rúnina sneri Fjalar athygli sinni annað. Hann beygði sig niður og skoðaði þessa undarlegu himnu. Hún var volg viðkomu og nokkuð hrjúf, samt var eins og hún gældi við fingur hans. Hann reyndi að skera í hana, en einhverra hluta vegna virtist himnan harðari hér en inni í messa. Þá fann Fjalar fyrir svolitlu sérstöku. Hann rétti úr sér og leit á Njörð, sem var niðursokkinn í verk sitt. Hann virtist ekki hafa tekið eftir neinu. Fjalar lokaði augum og einbeitti sér. Jú, þarna var það aftur. Það var eins og skipið risi og hnigi, bara örlítið, næstum ekki merkjanlegt. Ætli það sé loksins tekið að blása, hugsaði Fjalar með sér. Vindur sem ýfi upp öldur, sem síðan renna sér inn í höfnina og hreyfa við öllum bátum og skipum þar? Það væri óskandi, mikið væri gott að losna við þessa árans þoku, sagði Fjalar við sjálfan sig. En engu að síður kviknaði grunur í huga hans. Hvað ef skipið hefði losnað frá bryggjunni?

Skyndilega hrökk Fjalar upp úr þessum hugleiðingum sínum. Þeir voru ekki lengur einir. Einhver staðar úti í dimmrauðu rökkrinu heyrði hann í hundinum. Hvernig klærnar skullu í hörðu gólfinu. Hvar var hann? Var hundurinn einhvers staðar þarna frammi og beið þeirra? Sat hann kannski fyrir þeim? Fjalar tók upp byssuna. Hendur hans skulfu og höfuðverkurinn ágerðist. Hann gekk eins langt og hann gat í átt að dyrunum, án þess þó að fara út fyrir hringinn. Þá hvarf hljóðið skyndilega. Varð hundurinn hans var? Fann hann kannski lyktina af honum? Fjalar reyndi að sjá út um opnar dyrnar, en það var of mikið myrkur til að hann gæti greint nokkuð, auk þess sem reykur frá eldinum var farinn að stíga upp. Kannski var hann að láta ímyndunaraflið hlaupa með sig í gönur. Hann reyndi að slappa af. En það var erfitt. Hjartað barðist um í brjósti hans. Hundurinn var þarna úti og beið hans. Óumflýjanlegur, eins og dauðinn sjálfur. Hvar var hann? Fjalari hitnaði og sviti spratt fram. Var þetta flensan að hrjá hann?

Þá hafði hann heyrt hann annað hljóð, þrátt fyrir eintóna söng Njarðar, sem virtist koma innan úr lestinni. Eins og einhver drægi andann mjög þungt. Sviti spratt fram á efri vörinni. Hann gekk ofurvarlega nær hljóðinu. Hvað gat þetta verið? Gæti hundurinn hafa sloppið óséður inn? Var hann kannski þarna og lék sér að því að hræða Fjalar? Hann steig varfærnislega framhjá Nirði og rýndi út í rautt myrkrið. Einhvers staðar þarna, djúpt niðri í lestinni, var eitthvað. Eldurinn hafði nú brunnið í nokkrar mínútur og reykur var farinn að safnast upp. Fjalari var farið að svíða í augun. Hann reyndi engu að síður að rýna fram fyrir sig og sjá hvað olli þessu óhugnanlega hljóði. Hvað var þarna úti? Var þetta hundurinn? Var það hann sem dró andann svo þungt, eins og risastór, særð skepna?

Hann steig varfærnislega yfir eldinn og læddist lengra inn í lestina. Fjalar var ekki viss, en honum fannst sem einhver væri þarna í myrkrinu en hann gat ekki séð hver það var. Hann rýndi fram fyrir sig en allt kom fyrir ekki. Þá varð hann var við krafs í viðarkassa við hliðina á sér. Viðurinn var fúinn og það var Fjalari auðvelt að opna hann.

Skyndilega var sem reykurinn drægist í sundur ofan í kassanum. Í ljós kom litli, guli hundurinn. Hundurinn starði á hann og í augum hans þóttist Fjalar óseðjanlegt hungur og grimmd. Litli hundurinn steig upp úr kassanum og um leið tók þessi smávaxni líkami undarlegum breytingum. Vöðvarnir tútnuðu út og rifu húðina utan af honum. Það heyrðust tveir lágir smellir um leið og hundurinn reis á afturlappirnar, smellir eins og þegar kjúklingabein er brotið. Hundurinn virtist stækka allur og verða meiri. Fjalar kom ekki upp orði. Hundurinn hélt áfram að taka breytingum, framlappirnar lengdust og höfuðið stækkaði. Hundurinn steig nær. Andlitið var hulið að mestu í skugga en augu hans voru eldrauð og brunnu í myrkrinu, eins og tveir kolamolar, í andliti hans, sem að öðru leyti var hulið myrkri. Í þeim sá Fjalar meira hatur en hann hafði nokkurn tíma áður orðið vitni að. Samt var eins og hann gæti séð í gegnum veruna, eins og hún væri kvikmynd sýnd af sýningarvél.

Hann starði á hundinn. Í senn var hann heillaður af einkennileika þessa en um leið óttaðist Fjalar hann meira en hann hræðst annað nokkurn tíma áður. Hundurinn stóð nú hinum megin við logana. Hann einblíndi á Fjalar, sem gat ekki komið upp orði. Hann reyndi að kalla á Njörð en var ekki viss um hvort hann gæti heyrt í sér. Sjálfur heyrði Fjalar ekkert annað en þungan andardrátt hundsins. Sá ekkert annað en þessi skelfilegu, dáleiðandi augu.

Síðan tók hundurinn stökk fram. Fjalar ætlaði að stíga eitt skref aftur en fann hvernig fætur sínir voru sem rótfastur við gólfið í lestinni. Skelfingu lostinn starði Fjalar á hundinn dragast nær. Á enni hans brunnu svipaðar rúnir og fundist höfðu hjá þeim  myrtu, samt var eitthvað sem var öðruvísi. Nú stóð hundurinn aðeins örfáa metra frá honum og þá fyrst kom Fjalar auga á andlitið.

Fjalar horfðist í augu við sjálfan sig! Andlitið var hans eigið.

Þoka

Kl. 21:20

 

Njörður stóð á fætur og horfði á dyrnar fyrir framan sig. Á þeim var að finna alveg eins innsigli og hafði verið á dyrunum sem dr. Berger stóð við á myndinni. Hann vissi reyndar ekkert um hvernig það hafði verið gert eða hvort það væri í raun einhvers konar galdratákn. Njörður hafði reyndar ekki skorið það í hurðina en hann vonaði að efnin sem hann hafði látið í seyðinn væru nógu kröftug til að halda aftur af verunni.

Hann sneri sér við. Fyrir aftan hann stóð Fjalar og hélt á lítilli, svartri byssu. Fjalar starði út dimman ganginn. Skammbyssan hélt sex skot og var frekar einföld að gerð. Njörður hafði vanist því að umgangast byssur á bænum hjá afa sínum. En honum leið aldrei vel innan um þær. Hann kunni illa við þá tilfinningu sem helltist yfir hann er hann handlék þær.  

-Hvað …

-Uss, sagði Fjalar hvasst.

Eftir nokkra stund leit Fjalar á Njörð og hvíslaði:

-Ég heyri ekki lengur í honum. Hann hlýtur að hafa villst. Eða hann bíði þarna í myrkrinu eftir okkur. Bíður eftir að við hættum að fylgjast með honum.

-Hver?

-Hundurinn. Hann var að leita að okkur. Ég hélt hann myndi birtast í ganginum hvað úr hverju. Ertu búinn?

-Hundurinn!? Um hvað ertu að tala?

-Litla, gula hundinn.

Njörður starði um stund á Fjalar. Hann var ekki viss um að Fjalar væri með réttu ráði. Það var eins og hann væri í allt öðrum heimi.

-Ertu búinn, spurði Fjalar.

-Já, með hurðina, nú þurfum við að fara inn í lestina og lokka veruna fram. Hvar fékkstu þessa byssu?

Fjalar leit á litla, svarta hlutinn í hönd sinni eins og hann gerði sér ekki grein fyrir því hann væri þar.

-Betra að vera við öllu búinn, sagði hann loks og stakk byssunni aftur í vasann. Njörður horfði um stund á Fjalar og velti því fyrir sér hvort hann ætti að senda hann aftur upp á þilfar.

Njörður ákvað að hugsa ekki meira út í það að svo stöddu, heldur sneri sér aftur að dyrunum og bjóst til að opna þær. Þá var sem skipið hallaði skyndilega óþægilega mikið, svo hann varð að grípa í sveifina á hurðinni til að halda jafnvægi.

-Hvað var þetta eiginlega, spurði Fjalar.

Njörður svaraði honum engu. Það læddist að honum skelfilegur grunur og hann vissi, ef hann myndi deila honum með Fjalari væri allar líkur á því að hann myndi missa stjórn á sér.

-Við skulum flýta okkur, sagði hann og sneri sveifinni. Hlerinn opnaðist inn í lestina og við þeim blasti sérkennileg sýn. Lestin var öll þakin þessari undarlegu rauðu himnu. Hún lá eins og þykkt teppi yfir öllu. Um leið gaus upp sami fnykur og þeir höfðu fundið í messanum, stækja sem kallaði fram myndir af kirkjugörðum og rotnandi líkömum marrandi í hálfu kafi í maðkétnum, fúnum kistum. Hún kæfði vit þeirra og um stund fannst Nirði sem hann næði ekki andanum.

-Guð minn eini, sagði Fjalar og greip fyrir andlit sitt. Úr augum hans skein hversu viðbjóðsleg honum þótti þessi sýn. Undarlega birtu stafaði frá himnunni og jók enn á þann sjúklega blæ sem yfir öllu var. Hvað ætli hafi gerst hérna, hvað er þetta eiginlega, hugsaði Njörður með sjálfum sér.

Hann lokaði augum og dró andann djúpt. Þetta þurfti að gera, sama hvað allri lykt leið. Hann herti upp hugann, beygði sig niður og lét tóma skálina milli stafs og hurðar. Síðan steig hann yfir dyrakarminn. Fjalar fylgdi í humátt á eftir honum og saman gengu mennirnir inn í miðja lestina. Þar opnaði Njörður bakpokann og dró upp úr honum stóran poka með svörtu dufti og annan svipaðan minni.

-Hvað er þetta, spurði Fjalar.

-Mulin grillkol og brennisteinn. Ég ætla biðja þig um að taka kolin og búa til ágætan hring með þeim. Það væri ágætt ef þú skærir bara lítið gat á pokann og létir renna nokkuð jafnt úr honum. Það skiptir hins vegar gríðarlega miklu máli að hringurinn sé hvergi brotinn. Gættu samt að því að geyma örlítið eftir, ég þarf líka að nota kolin í annað. 

-Ekkert mál, svaraði Fjalar og tók við pokanum. Hann gerði eins og Njörður bað um. Sjálfur fór Njörður ofan í kolahringinn með brennisteininum. Hann lét síðan afganginn úr hvorum poka í haug í miðjum hringnum. Því næst tók hann upp síðustu hlutina úr bakpokanum, kveikivökva, gamalt dagblað, kveikjara, egg, hrafnsfjöður, trébút, útskurðarhníf, sprautunál og sprautu. Allt lagði hann snyrtilega fyrir framan sig. Þegar hann tók eftir svipnum á andliti Fjalars gat hann ekki varist brosi og sagði:

-Ekki einu sinni spyrja, það tekur of langan tíma að útskýra þetta allt saman.

Hann tók upp kveikilögurinn og rétti Fjalari.

-Ertu ekki til í að bleyta vel í kolunum?

Án þess að svara tók hann við brúsanum. Á meðan Fjalar sprautaði eldfimum vökvanum yfir duftið vakti Njörður sér blóðs í öðrum lófanum og lét dropa í dufthauginn í miðjunni. Síðan tók hann upp sprautuna og nálina og fyllti hana blóði sínu. Þá teygði hann sig í eggið og ofurvarlega boraði gat á skurnina með nálinni. Hann fann undir eins breytingu á lyktinni í kringum hann, sterkan og fúlan óþef lagði úr egginu. Því næst sprautaði hann blóðinu í eggið, en gætti þess að gera það ekki of hratt svo að skurnin myndi nú ekki brotna. Þegar Njörður hafði lokið þessu sá hann hvar Fjalar stóð fyrir aftan hann og fylgdist með. Á andliti hans var undarleg gretta, sem gaf greinilega til kynna hversu honum fannst um aðfarir Njarðar, sem lét sér hins vegar fátt um finnast og benti á dagblaðið.

-Taktu blaðið og kveikjarann. Þú þarft að kveikja upp í haugnum en byrjaðu fyrst á því að bera eld að hringnum. En sama hvað gerist, og hlustaðu nú vel, sama hvað gerist þá máttu ekki fara út fyrir hringinn fyrr en ég gef þér merki. Skilurðu þetta, sama hvað gerist, sagði hann ákveðið.

-Já, svaraði Fjalar og náði í hlutina sem Njörður hafði sagt honum að nota. Innan tíðar logaði eldur glatt allt í kringum þá. Njörður kastaði egginu í þann sem brann í miðjunni. Samstundis fengu logarnir á sig grænleitan blæ en litur þeirra lifði stutt. Hins vegar steig upp undarlega sætur ilmur og hékk yfir mönnunum tveimur. Njörður náði í trébútinn og útskurðarhnífinn. Hann settist á hækjur sér við eldinn og tók að skera út í viðinn flókinn en kraftmikinn galdrastaf. Hann lét spænina falla í eldinn og þuldi um leið vísu sem eignuð var Agli Skallagrímssyni.

-Skalat maðr rúnar rista,

nema ráða vel kunni.

Það verðr mörgum manni,

er of myrkvan staf villist.

Sá eg á telgdu tálkni

tíu launstafi ristna.

Það hefr lauka lindi

langs oftrega fengið.

Hann vandaði sig við að skera út galdrastafinn. Hann samanstóð af þremur mjög kröftugum rúnum og hann þurfti að vekja kraft hverrar fyrir sig. Fyrst ákallaði hann þursinn.

-Þurs er kvenna kvöl

og klettabúi

og varðrúnar ver.

Saturnus þengill.

Njörður fann hvernig það var sem kaldur gustur færi um hann. Hann fylltist spennu og það spratt fram sviti á enni hans. Næst var að draga fram kraft ássins.

-Óss er aldingautur

og Ásgarðs jöfur

og Valhallar vísi.

Júpíter oddviti.

Hárin á hnakka Njarðar risu og hann fékk gæsahúð. Hann var viss um að stafurinn sem var að myndast á trébútnum væri byrjaður að draga í sig kraft. Þursinn og ásinn tókust á og við það losnuðu gríðarleg öfl úr læðingi. Þá var komið að síðustu rúninni, þeirri sem Njörður vonaði að ljóðmælandi Hávamála hafði notað til að vekja upp virgilnáinn, rúnina Tý.

-Týr er einhendur áss

og úlfs leifar

og hófa hilmir.

Mars tiggi.

Rúnin var tilbúin.

 

 

Hann skoðaði galdrastafinn um stund en teygði sig síðan í hrafnsfjöðrina og stóð á fætur. Hvoru tveggja hélt hann yfir eldinum og þuldi síðasta kvæðið, en jafnframt öflugustu særingu sem hann hafði fundið:

-Þurr sárriþu,

þursa dróttinn,

fliú þú nú!

Fundinn estu.

 

Haf þǽr þríarr

Þráarr, ulf!

Haf þǽr níu

Ńøþirr, ulf!

 

Hann reyndi eins og hann gat að bera fram orðin rétt, en það var erfitt enda veit enginn með vissu hvernig mörg þessara orða voru borin fram til forna.

Loks lét Njörður trébútinn falla í eldinn ásamt hrafnsfjöðrinni. Eldurinn brann glatt og loftið í lestinni var orðið mettað reyk. Hann sneri sér við til að láta Fjalar vita að hann væri búinn.

-Fja...Jesús Kristur!